Masadaki dosyalar baþlýðýnda Kazakistan'da yaþanan gerilime kýsaca deðinmiþtik. Karadeniz-Ukrayna -Güney Kafkasya-Hazar-Kazakistan hattýnýn önemini ve küresel rekabetteki yerini, öncelikle enerji savaþlarý temelinde eko-politik açýdan deðerlendirmek zorundayýz.
Soðuk savaþ sonrasý Doðu Bloku ülkelerinin serbest piyasa ekonomisiyle sarsýlmasý doðaldý. Ýlk 10 yýl boyunca ekonomik bunalým bu dönüþüme tanýk olan halklarý epeyce sarstý. Eski sisteme alýþmýþ halklarýn vahþi kapitalizmle karþý karþýya kalmasý aðýr bir travmaydý. Nitelikli ve eðitimli gençlerin çalýþmak için yurtdýþýna gitmeleri, dünyayý tanýmalarý yeni bir bakýþ getirdi bu halklara. 2000'lere ise internet devrimi, sosyal medya, küreselleþme modasý izini býraktý.
Coðrafi nüfuz ile kültürel nüfuz çatýþmasýnýn sonuçlarýný yaþayan Ukrayna, Gürcistan, Kazakistan gibi ülkeler kimin kültürel havzasýnda? Esas gündeme getirilmesi gereken mesele bu.
Karadeniz, Güney Kafkasya, Orta Asya havzasýndaki kültürel temayülü ve yeni elitlerin Batý ilgisini göz ardý etmek mümkün deðil. Nitekim, yeni düzenin 30. yýlýnda artýk yeni kuþaklarýn kültürel temayülü Batý etkisinde geliþmekte.
Batý ittifakýnýn bu hatta özel ilgisi 1990'larda yeniden baþlamýþtý. Sivil toplum kuruluþlarý, çevreci örgütlenmeler ve feminist hareketler özellikle desteklenerek Batýnýn etkinliðini artýracak araçlar haline getirildi. Türkiye'nin kontrolünden çýkan Gülen Hareketinin okullarýný ve kurumlarýný da kullanan Batý ittifaký, bölgenin dünya sistemine dahil edilmesi için bürokrasiye ve iþ dünyasýna birebir markaj yaptý.
Bu hatta 2 ana bloðun rekabeti söz konusu. Rusya-Çin kýsmî iþbirliðine karþý ABD-AB kýsmî iþbirliði. Bu bloklarýn kýsmî iþbirliðini özellikle vurgulamak gerekli. Çünkü bloklar arasýnda taraf deðiþikliði mümkün görünmese de tutum deðiþikliði gerçekleþebilir.
12 Ocak'ta yapýlacak Rusya-NATO konseyi toplantýsýnda taraflar Ukrayna-Kazakistan gündemi üzerinden karþý karþýya gelecek görünüyor. Her iki taraf da birbirini uzak tutmaya gayret gösterecek.
Rusya'nýn talepleri belli: Kültürel havzasýnda gördüðü aday NATO üyelerine engel olmak. Batý ittifaký ise Ukrayna'yý sýkýþtýran Rusya'nýn Avrupa'yý tehdit ettiði tezini savunuyor.
ABD'de çýkan bazý sesler Çin'i yalnýzlaþtýrmak için Moskova'nýn taleplerini dikkate almayý planlýyor. Gerilimin düþmesi AB'yi rahatlatacaktýr. Ancak bu hatta sürecek gerilim bölgedeki ülkelerin iç siyasetine de etki edecek görünüyor.
Bu noktada da Türk Devletleri Teþkilatý'na önemli rol düþüyor: Üye ülkeler bu rekabetten zararsýz çýkmak ve kendi iç sorunlarýný kademeli olarak çözmek için gayret göstermeli.
Foreigne affairs'te Erdoðan'ýn son oyunu
ABD'de yayýnlanan ünlü dergide Soner Çaðaptay imzasýyla çýkan yazý, Türk siyasetine ayar vermek için kaleme alýnmýþ. Yazar, yabancý diplomatlara otoparkta dosya satan Metin Gürcan'ýn tutuklanmasýndan rahatsýz olmuþ ve "Erdoðan, muhalif siyasetçilere baskýsýný artýrdý" diye girmiþ meseleye.
Millet ittifaký bileþenlerinin tek tek yazýldýðý ve nasýl bir araya geldiklerinin anlatýldýðý yazý, 2023 seçimleri ve darbe seçenekleri üzerine kurgulanmýþ. Belli ki ordu içine nifak sokmak ve yeniden darbe senaryolarýný gündeme getirmek için çaba göstermiþ. Türkiye'nin demokrasi serüvenini görmezden gelen yazýya muhalefetten de tepki gelmesi gerekli.
Biden'ýn seçimden önce verdiði röportajdaki argümanlarla Türkiye'nin baðýmsýz güvenlik politikalarý geliþtirmesinden rahatsýz olan Çaðaptay yanlýþ bilgiler vererek hizmet ettiði yeri de yanýltýyor.
Yazý, ABD ile yaþadýðýmýz sorunlarýn temelini gösteriyor aslýnda. Yanlýþ kiþilerden yanlýþ bilgiler alýnmasý. Bir diðer ifadeyle, hata üstüne hata yapýlmasý ...
ABD, EastMed Hattýna Destek Vermiyor
ABD'den gelen açýklama dikkat çekici. Rusya-NATO toplantýsý öncesinde gelen bu açýklama yukardaki olup biten gerilimden baðýmsýz düþünülebilir mi? Bu hat Kuzey Akým2'yi ne derece etkileyecekti? Yahut Türkiye'nin dahil edilmediði bir projenin gerçekleþmeyeceðini þimdi mi fark ettiler? Ya da her þey göründüðü gibi olmayabilir mi?
Belki de sorular bizi doðru cevabý bulmaya sevk ediyor.
