Bütçe maratonu bitti. Meclis genel gündemine geri dönüyor.
Adalet hizmetlerine dair düzenlemeler her zaman gündemdedir. Bütçeden sonra ilk durak bu olacak...
Yüksek yargý içtihatlarý ve geliþen sorunlar çoðu zaman yasal düzenlemelere ihtiyaç duyar. Bu baðlamda birçok "yargý paketini" geçmiþte gördük. Stratejik bir plan çerçevesinde getirilen düzenlemelerin temel hedefi adliye hizmetlerinin hýzlý ve etkin ilerlemesini saðlamak oldu hep... Gelinen bu aþamada da birtakým düzenlemelerin toplu biçimde yapýlmasý ihtiyacý doðduðu çok açýk bir gerçek. Bu ihtiyacýn temelinde yatan durum ise son günlerde gündemden düþmeyen Anayasa Mahkemesi...
Anayasa Mahkemesinin kanun iptali kararlarý ve "makul süre" konusundaki manifestosu, yasamanýn tedbir almasý gereken hususlarýn olduðuna iþaret ediyor ki basýna yansýyan çerçevesinden anladýðýmýza göre bir paket gündemde.
Bilineceði üzere Anayasa Mahkemesi birçok konuda iptal kararý verdi. Kararlarýn en önemlileri þöyle:
(1) Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý (HAGB) konusu: HAGB, ceza yargýlamasý sonucunda verilecek mahkûmiyet hükmünün açýklanmasýnýn belirli þartlara baðlý olarak ertelenmesiydi. Bu kurumu uygulamanýn ilk þartý ise sanýðýn "kabul etmesi" olarak belirlenmiþti. AYM bu konuda denetimsiz ve keyfi olduðu için bu düzenlemeyi iptal etti ve Meclis'e bir yýl süre verdi.
(2) Basit yargýlama sisteminin durumu: Basit yargýlama belirli aðýrlýða ulaþmamýþ suçlar bakýmýndan yargýlamadaki belirli adýmlar atlanarak sürelerin kýsaltýlmasýný öngören bir sistemdi. Nitekim bu usulde, ceza yargýlamasýnýn en önemli unsuru olan "duruþma" bahsinden bile vazgeçilmekteydi. AYM bu uygulamayý iptal etti. Çünkü hükme itiraz halinde dosyayý ayný hâkimin incelemesini "hâkimin tarafsýzlýðý" bakýmýndan sakýncalý bulmuþtu.
(3) Kadýnýn önceki soy ismini kullanmasý: AYM, Türk Medeni Kanunu'nda yer alan evlenmeden önceki soyadýný tek baþýna ve evlilik birlikteliði sürerken kullanmasýný engelleyen hükmü eþitliðe aykýrý bularak iptal etmiþti. Bu da nüfus mevzuatýnda bir boþluk oluþturmuþ durumda. Yine soy baðýnýn reddi davasý açma hakkýný sadece koca ile çocuða tanýnmasýna karþýlýk anneye tanýnmamasýný da hukuka aykýrý bulmuþ ve iptal kararý vermiþti AYM.
Bunlarýn yanýnda; AYM'nin kararlarýna konu olan * Kaçaklara uygulanacak güvenlik tedbirlerinin durumu, * Çoklu baro olan illerde adli yardým ödeneðinin daðýlýmý, * Ýdari yargýda temyiz ve istinaf sýnýrýnýn karar tarihine göre mi; dava tarihine göre mi belirleneceði sorunu, *Hükümlüye "otomatikman" vasi atanmasý durumu ile uygulamada göze çarpan * Yargýlamadaki sürelerdeki farklýlýðýn getirdiði sorunlar * Ceza kanunundaki son iptaller Adalet Bakanlýðýnca ele alýnýp üzerinde çalýþýlmasý gereken konular arasýnda...
Bu iptale konu olan hususlar dýþýnda daha önceki yazýlarýmýzda da deðindiðimiz üzere, "makul süre" konusundaki AYM'nin yaptýðý açýklama ile Tazminat Komisyonunun kurumsallaþtýrýlmasýna dönük ihtiyacýn da acilen giderilmesi gerekiyor. Ortada AYM önünde bekleyen birçok baþvuru var. Bunlarýn hýzlý biçimde eritilmesi þart. Baþvurunun nasýl yapýlacaðýnýn, harcýn ve vekâlet ücretinin neye tabi olacaðýnýn, hangi kararlara karþý itiraz ve dava yoluna gidilebileceðinin netleþmesi gerekiyor. Bunun için yasal düzenleme ile komisyonu bir kurum haline getirmek gerekiyor kanaatimce...
Ve en önemli iki durumu belirtip yazýmýzý noktalayalým. Ýlki hâkim ve savcýlar baþta olmak üzere adliye personelinin özlük haklarýna iliþkin durum. Uygulayýcýlarýn maddi anlamda refahýný arttýrmak ve bu alanda çalýþanlar arasýnda ücret dengesini oturtmak gerekiyor. Nitekim bu konuda da AYM'nin bir iptal kararý vardý hatýrlanacaðý üzere... Ve sosyal medya alanýnda linçe uðrayan yargýnýn durumunu özel bir norma baðlamak gerekiyor sanýrým. Gerçi bu konuda herkes mustarip... Ýnternet ve sosyal medya hukukun ciddi tedbirler ve kurallar gerekiyor itibar cellatlarýnýn bulunmasý için!
