4857 sayýlý Ýþ Kanunu ve ilgili yönetmeliklerinde kadýn çalýþanlara saðlanan haklar koruma altýna alýnmýþtýr.
Kadýn çalýþanlara saðlanan haklardan doðum sonrasý ücretsiz izin hakký kadýn çalýþanlara kariyerini devam ettirirken bebeðine de bakabilme imkaný sunmaktadýr.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 74'üncü maddesinde "Ýsteði halinde kadýn iþçiye, on altý haftalýk sürenin tamamlanmasýndan veya çoðul gebelik halinde on sekiz haftalýk süreden sonra altý aya kadar ücretsiz izin verilir." hükmü yer almaktadýr.
Ýþ Kanunu'nun 74'üncü maddesi uyarýnca, kadýn iþçilerin doðumdan önce 8 ve doðumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalýk süre için çalýþtýrýlmamalarý esastýr. Çoðul gebelik halinde doðumdan önce çalýþtýrýlmayacak sekiz haftalýk süreye iki hafta daha süre eklenmektedir.
Bu süre tamamlandýktan sonra kadýn çalýþan eðer talep ederse ücretsiz izin kullanabilecektir. Ýlgili ücretsiz izin talebi iþverene ulaþtýðýnda karþýlanmasý zorunludur. Nitekim doðum sonrasý ücretsiz izin hakký doðum yapan kadýn çalýþanýn veya üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinen çalýþanýn kanundan doðan hakkýdýr.
Bu izin, üç yaþýný doldurmamýþ çocuðu evlat edinme hâlinde eþlerden birine veya evlat edinen bireye de verilmektedir. Ek olarak bu ücretsiz izin süresi, yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesabýnda dikkate alýnmayacaktýr.
Dolayýsýyla doðum sonrasý ücretsiz izin almak isteyen çalýþan bu talebini iþverene dilekçeyle iletebilir. Ücretsiz izin talebinin yazýlý olarak iþverene sunulmasý sonrasý süreçte yaþanabilecek uyuþmazlýklarýn da önüne geçebilecektir.
Eðer iþçiden gelen bu ücretsiz izin talebi iþveren tarafýndan karþýlanmazsa, iþçi iþ sözleþmesini haklý nedenle feshedebilecektir. Ýþçinin haklý nedenle fesih yetkisinin yasal dayanaðý 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 24/II/f bendinde yer alan "f) Ücretin parça baþýna veya iþ tutarý üzerinden ödenmesi kararlaþtýrýlýp da iþveren tarafýndan iþçiye yapabileceði sayý ve tutardan az iþ verildiði hallerde, aradaki ücret farký zaman esasýna göre ödenerek iþçinin eksik aldýðý ücret karþýlanmazsa, yahut çalýþma þartlarý uygulanmazsa." hükmüdür.
Bu baðlamda iþçi iþ sözleþmesini çalýþma þartlarýnýn uygulanmamasý nedeniyle ve haklý sebeple feshetmiþ olacaktýr.
Bu durumda eðer hakký doðmuþ ise iþçiye kýdem tazminatý ödenmesi gerekecektir. Haklý nedenle fesih, derhal fesih olduðundan ihbar süresi kullanýlmasýna gerek olmayacak, dolayýsýyla ihbar tazminatý da gündeme gelmeyecektir.
Bu kapsamda iþ sözleþmesini fesheden çalýþanýn iþten ayrýlýþ kodu "25 – Ýþçi tarafýndan iþverenin ahlak ve iyi niyet kurallarýna aykýrý davranýþý nedeni ile fesih" olarak bildirilecektir.
Diðer yandan eðer iþveren tarafýndan ücretsiz izin talebi karþýlanmayýp, iþçinin iþ sözleþmesi feshedilirse iþe iade istemiyle iþçi tarafýndan dava açýlmasý halinde karar iþçi lehine çýkacaktýr.
Ek olarak eðer kadýn çalýþanýn ücretsiz izin hakký verilmezse 2024 yýlý için 14.739 TL idari para cezasý gündeme gelebilecektir.
