4857 sayýlý Ýþ Kanunu uyarýnca, bir tarafýn (iþçi) baðýmlý olarak iþ görmeyi, diðer tarafýn (iþveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluþan sözleþmeye, iþ sözleþmesi denilmektedir.
Ýþ Kanunu'nun 8'inci maddesinde ayrýca, iþ sözleþmesinin, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir þekle tâbi olmadýðý ifade edilmektedir.
Bu kapsamda iþ sözleþmesinin yazýlý yapýlma zorunluluðu süresi bir yýl ve daha fazla olan iþ sözleþmeleri için geçerlidir.
Diðer yandan bazý sözleþmelerin yazýlý olarak yapýlma zorunluluðu Kanun ile hüküm altýna alýnmýþtýr.
Örneðin, belirli süreli iþ sözleþmesinin, uzaktan çalýþma iþ sözleþmesinin veya çaðrý üzerine çalýþmaya iliþkin iþ sözleþmesinin yazýlý olarak yapýlmasý zorunludur.
Çünkü iþ iliþkisinde esas olan belirsiz süreli iþ sözleþmesidir. Diðer sözleþmelerin istisnai sözleþmeler olduðunu ifade etmek yanlýþ olmayacaktýr.
Yazýlý olarak sözleþme yapýlmasý zorunlu olmayan hallerde dahi iþveren tarafýndan iþçiye 2 ay içinde genel ve özel çalýþma koþullarýný, günlük ya da haftalýk çalýþma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleþmenin süresini, fesih halinde taraflarýn uymak zorunda olduklarý hükümleri gösteren yazýlý bir belge vermekle yükümlüdür.
Bu kapsamda iþ sözleþmesinin yazýlý olarak yapýlma zorunluluðu olmayan hallerde iþçiye iþin koþullarýný bildiren belge verilmelidir. Belge, iþçinin koþullarý öngörmesi açýsýndan önem arz etmektedir.
Diðer yandan bazý iþ sözleþmelerinin yazýlý yapýlma zorunluluðu olmasa dahi, iþ iliþkisi kurulurken iþ sözleþmesinin de imza altýna alýnmasý çeþitli uyuþmazlýklarýn çözümünde ve taraflarýn birbirlerine karþý hak ve borçlarýný bilmeleri açýsýndan gereklidir.
Örneðin deneme süresinin iþleyebilmesi iþçi ve iþverenin anlaþmasýna baðlýdýr. Ancak yazýlý olarak deneme süresinin iþ sözleþmeleriyle hüküm altýna alýnmamasý olasý bir uyuþmazlýkta kurulan iþ iliþkisinde deneme süresi olmadýðýnýn ileri sürülmesine neden olabilir. Bu durumda iþveren, deneme süresinde iþ sözleþmesini feshettiðini ileri sürse dahi iþçiye ihbar tazminatý ödemesi gerekebilecektir.
Dolayýsýyla iþ iliþkisinin tüm süreçlerinin öngörülebilir olmasý örnekte olduðu gibi uyuþmazlýklarýn da önüne geçecektir.
"Yazýlý olarak sözleþme yapýlmasý zorunlu olmayan hallerde dahi iþveren tarafýndan iþçiye 2 ay içinde genel ve özel çalýþma koþullarýný, günlük ya da haftalýk çalýþma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleþmenin süresini, fesih halinde taraflarýn uymak zorunda olduklarý hükümleri gösteren yazýlý bir belge" verilmemesinin tespiti halinde idari para cezasý gündeme gelecektir.
2024 yýlýnda 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 8'inci maddesine aykýrýlýktan belge verilmeyen her iþçi için 1.402 TL idari para cezasý bulunmaktadýr.
Sonuç olarak hem taraflarýn hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi, hem de yaþanabilecek anlaþmazlýk ve yargý süreçlerinde sýkýntý yaþanmamasý için yazýlý iþ sözleþmesi yapýlmasýný tavsiye ederiz.
