Dünya borsalarý sürünürken Türkiye geleceðe güvenle bakýyor

PostPandemi döneminden geçmeye çalýþan dünya, içinde savaþlarýn, hükümet bunalýmlarýnýn, üretim ve lojistiðe iliþkin sorunlarýn da olduðu pek çok olumsuz durumun içinden çýkmaya çalýþýyor. Büyük ölçüde de baþarýlý olamýyor. Oysa þartlar ne olursa olsun, küresel finansal piyasalarda yaþanan bu kaosa raðmen Türkiye her zaman olduðu gibi 'güvenli liman' konumunu muhafaza etmeye devam ediyor. Ýþte tam da bu noktada gözlerin çevrildiði bir kurum var SPK. Ve onun çiçeði burnunda Baþkaný Ýbrahim Ömer Gönül. Göreve geleli henüz 2 aydan biraz fazla oldu. Kýymetli bir iktisatçý. Fon yönetimi ve para piyasalarý alanýnda uzman bir isim... Yaþanan bu sürecin þifrelerini çözmek için kapýsýný çaldýk. Kafamýzda cevap bekleyen üç kritik soru vardý. Sayýn Baþkan samimiyetle cevapladý o sorularý... Mülakatýn tamamýný okuduðunuz vakit manzarayý daha berrak göreceksiniz. Ben Sayýn Baþkan'ý dinledikten sonra gördüm ki; Sermaye piyasamýz tüm dünyaya örnek. Tüm dünya borsalarý kelimenin tam anlamýyla sürünürken, biz geleceðe güvenle bakýyoruz...

Son dönemde ekonomide yaþanan dalgalanmalar ve finansal hareketlerin sermaye piyasalarýna olumsuz yansýmadýðýný ve dünya piyasalarýnda Türk borsasýnýn cazip olduðu görülüyor. Bu baþarýnýn nedenleri neler ve bunun sürdürülebilir kýlýnmasý Ýçin çalýþmalar yapýlacak mý?

Son dönemde yaþanan ekonomik geliþmelerin en önemli sebepleri olarak tüm dünyayý etkileyen pandemiyi, küresel ölçekte emtia fiyatlarýndaki artýþlarý ve Rusya-Ukrayna krizini sýralayabiliriz. Bu geliþmelerin þirketlerimizin faaliyetlerine etkisi olmakla birlikte þirketlerimiz baþarýlý bir þekilde bu süreci yönetmektedir. Özellikle emtia fiyatlarýndaki artýþlarýn girdi maliyetlerini yükseltmesi nedeniyle þirketlerimiz söz konusu artýþlarý fiyatlamalarýna yansýtmak durumunda kalmýþlardýr. Ayný zamanda þirketlerimizin ciro ve karlýlýklarýnda artýþlar görüyoruz. Benzer artýþlarý Borsa Ýstanbul'da iþlem gören birçok sanayi þirketimizde de gözlemliyoruz. Ayrýca pek çok sektörde fiyat kazanç oranlarý benzer ülkelerle karþýlaþtýrýldýðýnda düþük düzeylerde kalmýþtýr. Tüm bu geliþmeler göz önünde bulundurulduðunda BÝST þirketlerinin yatýrýmcýlar için uzun vadede önemli fýrsatlar barýndýrdýðý aþikardýr. Sermaye Piyasasý Kurulu olarak, tasarruf sahiplerinin Borsa Ýstanbul'da güvenli bir ortamda risk ve getiri beklentilerine uygun yatýrýmlar yapabilmesi adýna etkin iþleyen bir piyasa oluþturmak için titiz bir biçimde çalýþýyoruz. Yatýrýmcýlarýmýz için Borsa Ýstanbul'un sürdürülebilir bir yatýrým aracý olarak görülebilmesi adýna piyasanýn adil ve güvenilir bir biçimde çalýþmasýný temin etmek için etkin bir þekilde çalýþmalarýmýza devam ediyoruz. Özellikle son iki yýlda borsamýza olan yatýrýmcý ilgisinin artmasýyla birlikte pay piyasasýndaki yatýrýmcý sayýmýz 2,5 milyonu geçmiþtir. Diðer taraftan, sermaye piyasasý araçlarýnýn toplam finansal varlýklarýmýz içerisindeki payý istediðimiz seviyelerde deðildir. Mayýs sonu itibariyle yurtiçi yerleþiklerin toplam mevduat varlýðý 6,2 trilyon TL iken pay senedi varlýklarý mevduatýn %12'sine karþýlýk gelecek þeklide 760 Milyar TL'dir. Bu oran bir açýdan da önemli bir potansiyele iþaret etmektedir. Bu potansiyeli en iyi þekilde deðerlendirerek pay senedi oranýný daha yukarý çekmemiz gerekiyor. Bu kapsamda, yatýrýmcý ilgisinin devam etmesi ve sürekli hale gelmesi için ihtiyaç duyulan enstrümanlarý sermaye piyasalarýmýza kazandýrmaya ve piyasa bozucu eylemler ile aktif bir biçimde mücadele etmeye devam edeceðiz. Ayrýca, bugün itibarýyla 365 milyar TL menkul kýymet yatýrým fonu, 305 milyar TL emeklilik yatýrým fonu, 25 milyar TL giriþim sermayesi yatýrým fonu ve 20 milyar TL gayrimenkul yatýrým fonu olmak üzere toplam yatýrým fonu varlýðýmýz 715 milyar TL büyüklüðündedir. Halihazýrda 72 adet portföy yönetim þirketi, 15 adet ise emeklilik þirketi mevcut faaliyet yetki belgeleri çerçevesinde piyasada iþlem gerçekleþtirmektedir.

Türkiye sermaye piyasasýnda kurumsal yatýrýmcýlarýn daha çok yer almasý için ek çalýþma ve tedbirleriniz olacak mý? BÝST kripto para ve diðer piyasalara alternatif olmaya devam edecek mi?

Kurumsal yatýrýmcýlarý sermaye piyasalarýmýzýn merkezinde konumlandýrýyoruz. Hem genele yayýlan ve derinliði olan bir sermaye piyasalarýna sahip olmak için hem de sürdürülebilir kalkýnmamýzý finanse edecek uzun vadeli kaynaklarý ekonomimize kazandýrmak için buna ihtiyacýmýz var. Bu konuda son yýllarda önemli mesafeler kat ettik. Az önce de ifade ettiðim gibi bugün itibariyle 715 milyar TL büyüklüðünde bir yatýrým fonu varlýðýmýz mevcut. Kurumsal yatýrýmcýlarýn ürünlere ilgisinin giderek arttýðýný gözlemliyoruz. Menkul kýymet yatýrým fonlarýnda 3 milyonunun üzerinde aktif yatýrýmcý sayýsý bulunurken, emeklilik yatýrým fonlarýnda bu sayýsý yaklaþýk 7,5 milyon olarak gerçekleþmiþtir. Menkul kýymet yatýrým fonlarýmýza olan ilgideki artýþta bu fonlarýn iþlem gördüðü TEFAS platformunun önemli etkisinin olduðunu düþünüyoruz. Bu nedenle ayný sistemi bireysel emeklilik fonlarý için de hayata geçirdik ve BEFAS platformunu kurduk. Emeklilik fonu yatýrýmcýlarý bu platform sayesinde kendilerine en uygun fonlara yatýrým yapabilecekler. Bu imkânýn tercih edilebilecek bireysel emeklilik fon adedini daha da büyüteceðini düþünüyoruz. Kripto varlýklar konusunda ise Borsa Ýstanbul'da iþlem gören þirketler ile kripto varlýklarý kýyaslamak borsamýz için haksýzlýk olur diye düþünüyorum. Pay piyasamýz 3 trilyon TL'ye yaklaþan büyüklüðü; 40 yýla yaklaþan geçmiþi; büyüyen ve temettü ödeyen Türkiye ekonomisinin lokomotifi þirketleri ile reel anlamda ülkemizin en kýymetli deðerlerinin baþýnda gelmektedir. Büyüyen Türkiye'den pay alabilmenin en saðlýklý yoludur. Diðer taraftan kripto varlýklar yeni teknolojik geliþmelerle birlikte ön plana çýkan ancak henüz emekleme aþamasýnda olan, reel arka planý olmayan, oldukça dalgalý ve riskli finansal varlýklardýr. Bu nedenle kripto varlýklarýn geliþimini yakýndan izlemekle birlikte köklü þirketlere yatýrým yapmak ile kýyas edilmesinin doðru olmadýðýný düþünüyorum. Kripto varlýklardan çok arkasýndaki daðýtýk defter teknolojisinin daha önemli olduðunu ve sermaye piyasalarýnýn saklama, takas vb. birçok alanýnda verimliliði artýrma anlamýnda dönüþtürücü olabileceðini düþünüyorum.

Etkin bir piyasa oluþmasýnýn birinci þartý fiyata etki eden bilgiye tüm piyasa aktörlerinin eþ zamanlý ulaþabilmesidir. SPK'nýn tüm tedbir ve piyasaya müdahalelerinin merkezinde etkin çalýþan yatýrýmcýlarýn güvenle yatýrým yapabileceði bir piyasanýn oluþturulmasý hususu yer almaktadýr. Bu açýdan bakýldýðýnda SPK'nýn gözetim ve denetim sisteminin býrakýn serbest piyasaya zarar vermesini, serbest piyasanýn etkin bir biçimde iþlemesi için çalýþtýðýný söyleyebiliriz. Sermaye Piyasasý Kurulu'nun piyasada iþlem gören finansal araçlara iliþkin bir deðer, fiyat ve yön beklentisi ya da tavsiyesi hiçbir zaman olmamýþtýr, olmayacaktýr. SPK'nýn nihai sorumluluðu alýcý ve satýcýlarýn eþit koþullarda fiyatý belirlemesini saðlamaktýr. Bu noktada, sosyal medya mecralarý baþta olmak üzere çeþitli ortamlarda bir araya gelip iþlem yapanlar, ya da yanýltýcý bilgi yayarak fiyatý etkileyenler piyasada bir bilgi asimetrisi meydana getirmeye çalýþmaktadýr. Sermaye Piyasasý Kurulu olarak bu noktada devreye girerek bu asimetriye neden olan kiþilere iliþkin ilk aþamada iþlem yasaðý da dahil olmak üzere önleyici tedbirler uygulamakta, ikinci aþamada ise söz konusu kiþilerin fiillerinin kabahat veya suç niteliðine göre idari para cezalarý tesis etmekte veya konuyu yargý mercilerine intikal ettirmekteyiz. Alýnan bütün tedbirlerin ve atýlan tüm adýmlarýn nihai amacý tasarruf sahiplerinin kendi yatýrým stratejilerine uygun kararlarý saðlýklý iþleyen bir piyasada verebilmesini saðlamaktýr.