Çevreyi, aslýnda gezegenimizi ve hayatý korumaya dair teklifler þimdiye kadar dünya politikalarýnýn merkezinde olamadý. Dünya dediðimiz zaman, finans sistemlerinin ve politik sert kamplaþmalarýn hemen her yeri kapladýðý, maddi kudrete dayalý büyük bir söylem çýkýyor ortaya. Para ve siyasal güç, neredeyse insanlýðýn tek gerçeðiymiþ gibi iþletilen tüm sistem mimarileri, giderek insan olmaktan uzaklaþtýklarýný, hatta insansýzlaþtýklarýný farkýndalar mý?
Nezaketli anne sesiyle dikkatimizi çekmek istiyor Emine Erdoðan hanýmefendi. ''Dikkat insan var'' dercesine, insanýn gündelik yaþamýný, temel ihtiyaçlarýný, özlemlerini ve hakikatlerini önümüze taþýyor. Aslýnda küreselleþmenin ahlaki ve insani prensiplerine vurgu yapýyor. Þimdiye kadar, dünyadaki mazlumlarýn sesini kendi sesine konuk etmeyi ve bu acýlý hayat hikayelerini, dünyayý yönetenlerin huzuruna taþýmayý adeta kendisine ödev bildi... Kendisine Arakan ve Somali'de eþlik edebilme þansýný yakalamýþ bir gazeteci olarak, insan onuruna, açlýkla mücadeleye, mültecilik, göç, kuraklýk, yoksulluk ve istihdam problemlerine dikkat çekmek için nasýl çýrpýndýðýna þahit oldum... Arakan'daki insani drama tüm dünyanýn dikkatini çekmeye çalýþýrken onun faaliyetlerini yakýndan izleyen Prof.Richard Falk'un sözleri bugün gibi kulaðýmda:
Prof. Falk : "... Benim ülkemde (ABD'de) tarihin ancak sert güçle yönlendirilebileceði zannedilir. Ama Türkiye'de farklý bir yol daha açýlýyor. Dýþ politikalarýmýzý, ahlaki küreselleþmeye göre belirleyebilir miyiz? ... Sayýn First Leydi'nin Somali ve Arakan'da yapmak istediði de tam olarak budur. Uluslararasý hukuk ne yazýk ki týpký Somali'de olduðu gibi Arakan'da da baþarýsýzlýða uðramýþtýr. Siyasi iradeyi, uluslararasý hukuku harekete geçirmek için tepkilerimizi seferberlik düzeyine getirmeliyiz. Bu yumuþak güçtür, insanlýðýn ahlaka çaðrýsý. Hanýmefendinin dokunaklý sözleri ve sesi kulaklarýmda çýnlýyor; çünkü o birinci göz olarak acýnýn doðduðu yere gitti, gördü ve tüm dünyaya bir þey söylemek istedi..." demiþti.
Emine Erdoðan hanýmefendi, son zamanlarda çevrenin korunmasý, atýklarýn geri dönüþüme uðrayarak hayata yeniden kazandýrýlmasý, israfýn önlenmesi, gýda ve tarým ekseninde üretim ve tüketimde bilinçlenme gibi konular üzerinde farkýndalýk oluþturuyor. Ben de yeni öðrendim, meðer öncülüðünü yaptýðý 'Sýfýr Atýk' projesiyle, bugüne kadar 24,2 milyon ton geri kazanýlabilir atýk iþlenerek ekonomiye kazandýrýlmýþ. Bu toplanan atýklardan 39 milyar lira ekonomik kazanç saðlanmýþ. 3 milyon ton sera gazý salýnýmý önlenerek 265 milyon aðaç kurtarýlmýþ... 397 milyon ton hammadde, 315 milyon kilovat saat enerji, 345 milyon metreküp su ve 50 milyon varil petrol tasarruf edilmesi saðlanmýþ. Tam 17 milyon ton kullanýlabilir atýk toplanmýþ... Böylece atýk ilaçlar, organik atýklar, atýk camlar, atýk piller, bitkisel atýk yaðlar, atýk elektrikli ve elektronik eþyalar ile tekstil atýklarý toplanarak geri dönüþüme kazandýrýlýyor.
Bu mesele ayný zamanda toplumsal bilinçlenme anlamýný ve teklifini de taþýyor. 'Ýsraf haramdýr' diyen bir medeniyetin evladýyýz. Þayet tabaklarda yemek artýðý býrakýrsak, meleklerin aðlayacaðýný söylerdi rahmetli babaannem. Ekmeði çöpe atmayan bir annemiz vardý, kaza ile yere düþse ekmek parçasýný endiþeyle yerden kaldýrýp öpüp kenara kaldýrýrdýk çocukken...
Sanki nimete olan bu hürmeti hayatýnda hiç duymamýþ, bu irfani tavýrdan hiç haberdar olmamýþ gibi 'israf etmeyelim' çaðrýsýný aðýr sözlerle sekteye uðratmaya çalýþanlarý görünce hayret ettim. Oysa Emine hanýmýn bahsettiði rakamlar, nasýl bir israf bataðýna saplandýðýmýzýn resmiydi:
'Tüm dünyada, tarladan satýþ noktalarýna kadar, her yüz gýdadan 14'ü, ziyan oluyor. Soframýza ulaþana kadar ise her yüz gýdadan 33'ü çöpe gidiyor. Geliþmiþ ülkeler, gýdayý daha çok marketler veya evlerinde israf ediyorlar. Bunun ekonomik bedeli 680 milyar dolardýr. Geliþmekte olan ülkelerde ise gýda, sofralarýna gelmeden önce ziyan oluyor. Alt yapý ve teknoloji yetersizliði, hasatta, depolamada ve taþýmada yaþanan kayýplarýn sebebidir. Bunun ekonomik bedeli ise 310 milyar dolardýr. Yani, çöpe giden gýdanýn deðeri, 1 trilyon dolar! Halbuki israf edilen gýdanýn 3'te 1'i dünyadaki tüm aç insanlarý doyurmaya yetiyor. Son derece üzülerek söylüyorum ki ülkemiz de bu durumdan muaf deðil. Günlük 4,9 milyon somun ekmek çöpe gidiyor. Taze meyve sebzenin israf oraný yüzde 50. Birleþmiþ Milletler Çevre Programý, 2019'da yayýnladýðý bir raporda, gýda israfýnýn yüzde 61'inin evlerde gerçekleþtiðini söylüyor. ' Bunu önlemek için neler yapmalýyýz? Emine Erdoðan, anne kalbiyle, kadýnlýk bilinciyle çözümler arýyor. Ve bu mesele, partiler üstü bir mesele, diðer lider eþleri de destek verseler mesela, harika olur...
