Tarihe geri dönüp baktığımızda, Ermeni terör örgütleri tıpkı bugün kullanılan PKK terör kozu kadar hep kullanışlı bir koz oldu. Tabii ki sadece terör örgütleri değil, Ermenistan'ın kendisi de küresel çapta dün olduğu gibi bugün de kullanışlı bir koz olmaktan memnun görünüyor. Paşinyan, kendi Ermenistan milli menfaatleri istikametinde hareket eden bir siyasi yapıya sahiptir. Mesele şu ki, Paşinyan da milli menfaat anlayışını, küresel aktörlerin hangisini tercih edeceğine göre belirliyor. Aslında buraya kadar bir soru işareti yok.
Soru şu ki, Paşinyan ve yeni Ermeni siyaseti bu 100 yılda hangi küresel aktörü seçecek? Ermenistan'ın devlet gibi oluşumunda hiç kuşkusuz Rusya şemsiyesi esas rol oynadı. Fransa, tıpkı bugünkü gibi 100 yıl önce de Ermeni kozunu kendi çıkarları doğrultusunda kullandı. Şimdi de Batı ittifakı, Rusya karşıtı bir Ermenistan oluşumuna hem ihtiyaç duyuyor hem de bölgeye girmek için bu kozu sonuna kadar kullanacak gibi duruyor. Fransa'yı deyip geçmeyelim. Israrla Kafkasya'da istikrarsızlık, Fransa için vazgeçilmezdir.
Ermeni siyasi eliti çelişki içinde. Batı mı, Rusya mı? Bu soru etrafında belirlenecek Güney Kafkasya'daki geleceğin rengi, ya istikrar ya da entrika, savaş ve güvensiz ortam olacaktır. Rusya, bu duruma göre Ermenistan'a Azerbaycan eliyle ders verme modunda. Bu durum, Rusya aleyhinde bir ortam oluşturmakla beraber, Azerbaycan açısından da sorun yaratmaktadır. Türkiye'nin tutumu önem arz ediyor. Ermenistan'la yumuşama süreci, eğer Zengezur Koridoru konusunda netlik oluşmadan gerçekleşirse, bu durum yeni sorunlara kapı açar.
Türkiye, Ermenistan ile sınırları düğüm çözülmeden açmayacak ve açmamalıdır. Ve sadece Azerbaycan açısından değil, Türkiye açısından da tehlikeli sonuçlara kapı açabilir. Dolayısıyla, Ermenistan'ı provokasyona itekleme hevesine, Ermeni siyasi elitinin nasıl bir yaklaşımla cevap vereceği, Güney Kafkasya'nın geleceği açısından manidar olacaktır.
Ermenistan hangi yolu seçecek? Ukrayna modeline mi yanaşacak, yoksa bölgesel istikrar açısından dengeli bir siyaseti mi seçecek? Ukrayna varyantı seçimi, sadece Ermenistan'ı bağlamayacak, aynı zamanda Gürcistan, Azerbaycan, İran, Türkiye ve elbette Rusya faktörünü devreye sokacaktır. Bu yeni kriz merkezi oluşturma çabası, ekonomik olduğu kadar kültürel, etnik, sosyolojik ve jeopolitik olarak dengeleri zorlayacaktır. Ermenistan'da NATO ofisinin açılmasına sıcak bakmak, yukarıda yazdığım tüm dengeleri yerinden oynatacaktır.
Bu yeni savaş merkezi, yeni krizler ve ekonomik çöküşlerin habercisi olabileceği anlamını taşımaktadır. İşte Ermenistan deyip geçmeyin, çünkü halen ABD + İngiltere ortaklığında Batı ittifakı ile Rusya arasındaki hesaplaşma bitmedi ve bu süreç bitene kadar Ermenistan gibi zayıf halkalar kullanışlı koz olma niteliğini taşıyacaktır. Bu durum sürdüğü müddetçe bölgesel istikrar tehdit altında demektir.
