Dinlenme Hakkı, Anayasamızın 50. maddesinde hüküm altına alınmıştır.
"Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.
Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir."
Bu kapsamda dinlenme hakkı, anayasal bir hak olup, çalışanlar dinlenme hakkından vazgeçemez.
4857 sayılı İş Kanunu'nda ve belirli yönetmeliklerde işçilerin dinlenme hakları düzenlenmiştir.
İşçinin dinlenme hakları, ara dinlenmesi, hafta tatili, yıllık izin ve ulusal bayram ve genel tatil günleri olarak ifade edilebilir.
Hafta tatili, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 46'ncı maddesinde hüküm altına alınmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında olan işyerlerinde, 7 günlük zaman dilimi içerisinde kesintisiz en az 24 saat olmak üzere hafta tatili verilmesi zorunluluktur.
İşyerinde belirlenen iş günlerinin tamamında çalışmış olan işçi, en fazla 6 günü takip eden 7. gün dinlenme hakkını kullanmalıdır.
Yargıtay kararlarında, hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılacağı ifade edilmektedir (Yargıtay 9.HD. 11.11.2020 gün, 2017/17923 E, 2020/15856 K.).
Dolayısıyla hafta tatilinin kesintisiz kullandırılması önem arz etmektedir.
Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenecektir.
İşçinin haftalık çalışma süresi iş sözleşmesi ile belirlenebilmekte olup, en fazla 45 saat olabilecektir. İş Kanunu uyarınca haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma (fazla mesai) olarak adlandırılmaktadır.
Örneğin, haftalık 45 saat ve pazartesi gününden cumartesi gününe kadar çalışılan işyerinde pazar günü hafta tatilidir. Bu işyerinde haftalık 45 saat çalışıldığından günde 7,5 saat çalışma yapılmaktadır.
Hafta tatili olan Pazar günü çalışma yapıldığında hem haftalık 45 saatlik sınır aşılmış olacaktır, hem de yasak çalışma olarak nitelendirilen hafta tatili çalışması yapılmış olacaktır.
Örnek dikkate alındığında pazar günü çalışma yapan işçiye öncelikle, hafta tatilinde çalışmadan hak kazanacağı 1 günlük ücreti ödenmelidir. Ek olarak çalışma yapılmasından dolayı 1 günlük ücreti daha ödenecektir. Son olarak yasak çalışmanın karşılığı olarak işçiye %50 zamlı ücretinin de ödenmesi gerekir.
Bu kapsamda hafta tatilinde çalışma yapan işçiye, çalışmadan hak kazanacağı 1 günlük ücreti dahil olmak üzere 2,5 günlük ücretinin ödenmesi gerekmektedir.
Her zaman hafta tatilinin kullanılması asıl olup, istisnai olarak hafta tatilinde çalışılabilecektir.
