Dinlenme Hakký, Anayasamýzýn 50. maddesinde hüküm altýna alýnmýþtýr.
"Dinlenmek, çalýþanlarýn hakkýdýr.
Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yýllýk izin haklarý ve þartlarý kanunla düzenlenir."
Bu kapsamda dinlenme hakký, anayasal bir hak olup, çalýþanlar dinlenme hakkýndan vazgeçemez.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nda ve belirli yönetmeliklerde iþçilerin dinlenme haklarý düzenlenmiþtir.
Ýþçinin dinlenme haklarý, ara dinlenmesi, hafta tatili, yýllýk izin ve ulusal bayram ve genel tatil günleri olarak ifade edilebilir.
Hafta tatili, 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 46'ncý maddesinde hüküm altýna alýnmýþtýr. 4857 sayýlý Ýþ Kanunu kapsamýnda olan iþyerlerinde, 7 günlük zaman dilimi içerisinde kesintisiz en az 24 saat olmak üzere hafta tatili verilmesi zorunluluktur.
Ýþyerinde belirlenen iþ günlerinin tamamýnda çalýþmýþ olan iþçi, en fazla 6 günü takip eden 7. gün dinlenme hakkýný kullanmalýdýr.
Yargýtay kararlarýnda, hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandýrýlmasý halinde hafta tatili hiç kullandýrýlmamýþ sayýlacaðý ifade edilmektedir (Yargýtay 9.HD. 11.11.2020 gün, 2017/17923 E, 2020/15856 K.).
Dolayýsýyla hafta tatilinin kesintisiz kullandýrýlmasý önem arz etmektedir.
Çalýþýlmayan hafta tatili günü için iþveren tarafýndan bir iþ karþýlýðý olmaksýzýn o günün ücreti tam olarak ödenecektir.
Ýþçinin haftalýk çalýþma süresi iþ sözleþmesi ile belirlenebilmekte olup, en fazla 45 saat olabilecektir. Ýþ Kanunu uyarýnca haftalýk 45 saati aþan çalýþmalar fazla çalýþma (fazla mesai) olarak adlandýrýlmaktadýr.
Örneðin, haftalýk 45 saat ve pazartesi gününden cumartesi gününe kadar çalýþýlan iþyerinde pazar günü hafta tatilidir. Bu iþyerinde haftalýk 45 saat çalýþýldýðýndan günde 7,5 saat çalýþma yapýlmaktadýr.
Hafta tatili olan Pazar günü çalýþma yapýldýðýnda hem haftalýk 45 saatlik sýnýr aþýlmýþ olacaktýr, hem de yasak çalýþma olarak nitelendirilen hafta tatili çalýþmasý yapýlmýþ olacaktýr.
Örnek dikkate alýndýðýnda pazar günü çalýþma yapan iþçiye öncelikle, hafta tatilinde çalýþmadan hak kazanacaðý 1 günlük ücreti ödenmelidir. Ek olarak çalýþma yapýlmasýndan dolayý 1 günlük ücreti daha ödenecektir. Son olarak yasak çalýþmanýn karþýlýðý olarak iþçiye %50 zamlý ücretinin de ödenmesi gerekir.
Bu kapsamda hafta tatilinde çalýþma yapan iþçiye, çalýþmadan hak kazanacaðý 1 günlük ücreti dahil olmak üzere 2,5 günlük ücretinin ödenmesi gerekmektedir.
Her zaman hafta tatilinin kullanýlmasý asýl olup, istisnai olarak hafta tatilinde çalýþýlabilecektir.
