Hindistan'ýn baþkenti Yeni Delhi'de 'Geliþmiþ 20 Ülke' liderlerinin toplantýsý yapýlýrken, dünyada son derece önemli geliþmeler de oldu, ama, 'G20 toplantýsý', bu hadiseleri gölgede býraktý. Meselâ, Fas'ýn 'El- Huz' bölgesinde meydana gelen ve 3 bine yakýn insanýn vefatýyla sonuçlanan deprem faciasý..
Ki, bizim gençlik yýllarýmýzda, 1960'ýn ilk aylarýnda, Fas'ýn güneybatýsýnda, Atlantik Okyanusu kýyýsýndaki Agadir þehri yerle bir olmuþ ve on binler can vermiþti.. Agadir için hissettiðimiz yürek yangýsý, içimizde bir unutulmaz hatýra olarak hep kalmýþtýr..
*
Önemli bir geliþme de, sadece kaðýt üzerinde var olan Filistin Devleti'nin Baþkaný konumunda olan gözüken Mahmûd Abbas, geçen ay, 'El'Fetih' liderlerine hitaben yaptýðý konuþmada, Adolf Hitler'in, Avrupalý Yahudileri 'anti-semitist' (Yahudi düþmanlýðý) duygularýyla deðil, toplumda para iliþkilerindeki zararlý "sosyal iþlevleri" sebebiyle öldürdüðünü' söylemiþti. Bu sözler, Yahudi merkezleri tarafýndan 'pogrom' veya 'holocaust' terimleriyle anýlan 'Yahudi soykýrýmý'nýn hafife alýndýðý' þeklinde deðerlendirildiðinden, Paris Belediye Baþkaný Anne Hidalgo, Abbas'a bir mektup göndererek, "sözlerinizin evrensel deðerlere ve Holokost'un tarihî gerçeðine aykýrý olduðunu" belirtip, ona 2015 yýlýnda, 'Orta Doðu'da barýþa yönelik çabalarý dolayýsýyla..' diye verilen, 'Paris Belediyesi'nin 'en büyük þeref madalyasý'nýn iptal edildiðini açýkladý.
Hidalgo, "Bu yorumlarýnýzý þiddetle kýnýyoruz. Hiçbir dâva, 'holocaust' inkârcýlýðýný haklý çýkaramaz." diyordu, mektubunda.
*
Ýlginçtir, Hz. Ýsâ aleyhisselâm'ýn Yahudilerin baskýsýyla Roma Ýmparatorluðu'nun Filistin'deki valisi Platos aracýlýðýyla 'çarmýh'a gerilerek öldürüldüðüne inanan Hristiyan toplumlarý tarih boyunca, en sistematik þekilde Yahudi düþmanlýðý yaparken, Katolik Kilisesinin ve Katolik dünyasýnýn ruhanî lideri ve Roma'daki 45 dönümlük toprak üzerindeki hâkimiyet alanýna sahib Vatikan Devleti'nin Baþkaný unvanýna sahip olan Papa Francis, dün yayýnladýðý bir hükümle, 2. Dünya Savaþý sýrasýnda bir Yahudi aileyi gizledikleri için öldürülen bir Katolik aileyi 'aziz' ilân etti. Bununla, Papa'nýn Hristiyanlara, Yahudiler konusundaki duygularýný gizlemeleri, 'taqýyye' yapmalarý mesajýný verdiði de belirtilmekte..
*
Bir diðer önemli geliþme de, Brezilya Baþkaný Lula da Silva'nýn, 'Uluslararasý Ceza Mahkemesi'nce 'Ukrayna'da savaþ suçu iþlediði' gerekçesiyle hakkýnda tutuklanma kararý verilen Rusya Baþkaný Putin'in , G20'lerin 2024 yýlýnda Rio de Janeiro'da yapýlacak toplantýya katýlmasý halinde, 'Ben Brezilya Baþkaný olarak Putin'i tutuklamayacaðým' diye þimdiden açýklama yapmasý..
Bu arada, Ermenistan'ýn Amerika'yla daha sýcak iliþkiler kurmasý ve Kafkaslarda Amerika ile müþterek askerî manevralar yapmasý dolayýsýyla, Rusya'nýn Ermenistan'a sert bir ültimatom vermesi de bir diðer önemli geliþme..
*
Bir diðer düþündürücü geliþme de, Vietnam'da milyonlarý öldüren Amerikan emperyalizmi, o savaþa 50 yýl öncelerde son verdikten sonra, Amerikan Baþkaný Biden'ýn, Vietnam'da, iktidardaki Komünist Parti Hükümeti tarafýndan baþkent Hanoi'ya gelmesi.. Amerikan bayraklarý sallayan okul çocuklarýnýn ve 'silahlý þeref muhafýzlarý'nýn katýldýðý tören elbette ilginç olacaktý.
Biden, yaptýðý konuþmada, "Uluslarýmýz arasýnda çatýþmadan normalleþmeye ve bu yeni yükseltilmiþ statüye kadar 50 yýllýk bir ilerleme akýþýnýn izini sürebiliriz" diyordu. iliþkilerin iyileþtirilmesi yönünde atýlan adýmlara dikkat çekti.
Biden, gazetecilere Vietnam ile ortaklýðýn, dünyaya, 'ABD'nin bir Pasifik ülkesi ve hiçbir yere gitmediðini göstermek çabasýnýn bir parçasý olduðunu gösterdiðini' de söylüyordu. Ama, bu açýklama ve Vietnam'ýn Amerika'yla böylesine yakýnlaþmasý, Çin tarafýndan hiç de hoþ karþýlanmadý..
*
Elbette Ýngiltere baþbakaný ve Hind asýllý Rishi Sunak'ýn, Hind Baþbakaný Modi'yle görüþmesi de son derece düþündürücü idi. Çünkü, Avrupa halklarý 'geriatrik' (yaþlý ve genç nesilleri giderek azalan) bir tablo sergilediklerinden, Avrupa'nýn gelecek yüzyýlýnda, göçmen halklarýn çocuklarýnýn da bir Rishi Sunak olabileceði korkusu ve '100 yýl sonraki vatandaþlarýmýz, 'Bizim halkýmýz, geçmiþte sarý saçlý, mavi gözlü imiþler..' diyecekler..' gibi sözlerle, örtülü ýrkçý hassasiyetleri kaþýdýklarý, o ülkelerin sosyal araþtýrmacýlarýnýn eserlerinde ve hattâ medyalarýnda açýkça gözleniyor.
*
Ve amma, gelelim, 'G20'ler toplantýsýna..
Yeni Delhi'deki toplantýnýn, denilebilir ki, en dikkat çekici simâsý Türkiye Baþkaný Tayyib Erdoðan idi. Ama, bu durum, onun dünyada, sadece Ukrayna- Rusya Savaþý'nda, 'güvenilir bir muhatap' olarak kabul edilip, iki tarafla da görüþebilen 'tek lider' olmasý ve Rusya ve Ukrayna'dan dünyaya ihraç edilecek olan 'tahýl sevkýyâtý' için bir ümit olarak görülmesi ve kendisine açýkça teþekkür edilmesinden deðil; bütün beþeriyetin bugün karþýlaþtýðý problemleri, adâletsizlikleri ve yoksul halklarýn yaþadýðý acý tabloyu da, dünyanýn en geliþmiþ ve kalkýnmýþ ülkelerinin liderlerine en çarpýcý sözlerle anlatmasýndan da geliyordu.
*
Ýtalya Baþbakaný Giorgia Meloni ise, 'G20'lerin, 'Rusya- Ukrayna Savaþý' konusunda yetersiz kaldýðýný' söylüyordu. Çünkü, Ukrayna Savaþý dolayýsýyla, Rusya'nýn açýkça suçlanmasý gerçekleþememiþti. Ama, 'G20' ülkeleri, Rusya'yý, Ukrayna'daki savaþtan dolayý suçlamaktan kaçýnsa da; bütün devletlere, 'toprak ele geçirmek için güç kullanmama' çaðrýsýnda bulunulmasýný ortak beyannâmede dile getirmeleri, durumu yine de kurtarýyordu. Tabiatiyle bu ortak bildiri Ukrayna'yý kýzdýrsa da, Rusya'yý memnun etti.
*
Bu toplantýya sadece Putin deðil, Çin lideri Þi de bizzat katýlmadýlar. Çin, öteden beri münasebetleri hep soðuk olan Hindistan'ý, 'G20'yi kendi iç siyasî gündemi için sabote etmek'le suçladý.
Çin, bu iddiasýnda pek haksýz da sayýlamazdý.
Çünkü, Hind Baþbakaný Narendra Modi'nin oturduðu koltuðun hemen arkasýnda kocaman bir sanskirtçe, 'Vishwaguru (Dünya Lideri)' yazýsý dikkat çekiyordu. 2024'de yapýlacak seçimlere hazýrlanan Modi, ülkenin asýl adýnýn India (Hind, Hindistan) deðil, 'Bharat' olduðunu ve Hind isminin, Hindistan'a, 1947'ye kadar 200 yýla yakýn bir süre hükmetmiþ olan Ýngiltere yönetimi tarafýndan verildiðini söylüyor ve Ýngiliz sömürgeci döneminin izlerini silmek niyetini gizlemiyor. Elbette bugün bile 20'den fazla resmî dili olan 1,5 milyarlýk dev bir nüfusa sahip Hindistan'da, 400 yýl kadar 'hükmeden' (Müslüman) Bâbürlüler döneminin izleri de silinmeye çalýþýlýyor. Ancak, Tâc Mahal'i ve de 275 milyonu bulan Müslüman halký ne yapacaklar?
Kaldý ki, Modi, seçimleri kazandýðý takdirde, Hindularýn 'tanrý' olarak kabul ettikleri 'inek'lerin 'Müslümanlar tarafýndan kesilmesi ve yenilmesine' çok daha þiddetli cezalar getireceðini va'dediyor, kitlelere.. Ki, Müslümanlarýn en büyük sýkýntýlarýndan birisi, inek kesememeleri ve gizlice kesmeleri..
Bütün bunlara raðmen, Modi'nin alkýþlanacak bir davranýþý da var. O, halkýnýn giyim-kuþamýndan asla tâviz vermiyor ve dünyanýn her bir yanýna gidince de kendi halkýnýn yaþayýþ tarzýný ve ölçülerini bizzat yansýtýyor, binlerce yýllýk geçmiþ kültürlerini yansýtan Hind alfabesini deðiþtirmek gibi bir aþaðýlýk duygusuna kapýlmýþlýk tutumu sergilemiyor.. G20'nin sloganlarýndan olan ve insanlýðýn 'tek aile' olduðunu anlatan 'Vasudhaiva Kutumbakam' terimi de sanskirtçe, kutsal kitab olarak kabul edilen 'Upaniþad'dan alýnma.. Yani, binlerce yýllýk Hind kimliðini korumaya her vesileyle, özen gösterilmiþ..
*
Modi'nin Cumartesi gecesi, Yeni Delhi'nin kalbinde, Bharat Mandapam binasýnda Dünya liderlerine verdiði yemekteki yemek listesi de ilginçti.. Yoðurt ve baharatlý Hint turþusu ile kaplanmýþ darý yapraðý , darý gevrekleri ve Kerala kýrmýzý pirinci, incir ve þeftali kompostosu yer almýþ.. Ýçecek olarak da 'Keþmir kahwa'sý, Darjeeling çayý da ikram edilmiþ..
Yani, yüz milyonlarca Hindli'nin temel gýdasý olan mütevâzý bir tahýl yemeði.. (Darý, Hindistan'ýn süper gýda olarak desteklediði bir tahýl cinsidir.)
Proteinler, potasyum ve B vitamini açýsýndan zengin ve glütensiz olan darý, genelde, yassý ekmekler halinde sunulur.
Darý, Birleþmiþ Milletler Gýda ve Tarým Örgütü'nün 2023 yýlýný Uluslararasý Darý Yýlý ilân etmesinden sonra buðday veya pirince saðlýklý bir alternatif olarak tanýnmaya baþlamýþ..
Yaklaþýk 9 tür darý olup, Hindistan hepsini de yetiþtiriyor. Darý bitkisi, verimsiz topraklara, kuraklýða ve zorlu büyüme þartlarýna dayanýklý, gübre ve böcek ilacý olmadan farklý ortamlara kolayca uyum saðlayabilen bir tahýl ve binlerce yýldýr yetiþtiriliyor. Ayrýca diðer tahýllar kadar suya ihtiyaç duymamalarý, onlarý özellikle kuru ve kurak bölgelerde de tercih haline getiriyor.
*
NOT: '12 Eylûl 1980 Askerî Darbe Zorbalýðý'nýn 43. Yýldönümü dolayýsýyla, bu akþam, AKÝT Tv.de yayýnlanacak olan bir programda olacaðým, Ýnþaallah..
