Ýsrail, kendi geleceðini inþa etme hedeflerine sahip olduðunu kimseden saklamýyor. Sýnýrlarýný geniþletme gayreti de ortada. Ama esas hedefi, ona engel teþkil edecek gruplara, ideolojik yapýlara karþý "asimetrik savaþ" olduðu da göz ardý edilmemeli. Hizbullah liderinin öldürülmesi bu siyasi aklýn sonucu olarak karþýmýzda.
Ýran üzerinden cereyan eden tüm olaylarý da Ýsrail'i coðrafyada kalýcý kýlmaya gayret eden "küresel akýl" üzerinden analiz etmek gerekiyor. Ýran Cumhurbaþkaný'nýn öldürülmesi, Haniye'nin þehit edilmesi ve Hizbullah liderine yönelik operasyon, "topyekun savaþ olur mu?" sorusunu gündeme boþuna taþýmadý. Ýsrail, topyekun savaþ yapacak bir yapýya, Ýran ise bunu göðüsleyecek ekonomik güce sahip deðil. Ayrýca savaþ demek kara müdahalesi demektir. Ýran ile Ýsrail arasýnda karadan sýnýr yok. Dolayýsýyla karadan müdahale olmazsa, bu hava üzerinden çatýþma olacaðýna dair çoðu uzmanýn kanaati söz konusudur.
Ýsrail, bir taraftan Gazze'deki vahþiliði gündemden düþürmek istiyor, diðer taraftan kendine kalýcý olma yolundaki bölgesel engelleri ortadan kaldýrmaya çalýþýyor. Ýran adýna coðrafyada boy gösteren tüm yapýlarý saf dýþý býrakma yoluyla Ýran'ý "razý" kýlmayý denediðine dair fikir de hakim.
Ýran içindeki dengelere iyi bakmak gerekiyor!
Ýran her ne kadar kapalý ve Batý ile çatýþan bir profil üzerinden tanýtýlsa da, kapalý kapýlar arkasýnda herkesle görüþtüðü sýr deðil. Devletler bunu hep yapar zaten.
Ýran, Ýsrail'e roket cevabý verirken bir taraftan zayýf düþmüþ durumunu kapatmaya gayret ederken, diðer taraftan ise "Ýsrail'e kimse bir þey yapamaz" görüntüsünü de zarara uðrattý. Ama esas mesele þudur: Ýran, Ýsrail konusunda nelere zorlanýyor?
Ýran içinden dönüþtürülmek mi isteniyor?
Çokça senaryolar var. Ýran üzerine en fazla oynanan senaryo, "içinden dönüþümü". Yeni Cumhurbaþkaný içeride fazla etkili olmasa bile çoðu gözlemciye göre dönüþümün simgesi olacak. Olup olmayacaðýný ise göreceðiz. Ýran içindeki dengeler tek katmanlý deðil. "Hattasý" var; Ýran içinde Ýran dýþý tüm aktörlerin de etki ve alaný gözden kaçmamalý. ABD, Ýngiltere ve bölgedeki milisleri olan Ýsrail, Ýran'ýn içine hakim görünüyor. Bu durumda "kadim devlet" nasýl bir yol haritasý ile geleceðini dizayn edecek, bu önemli bir sorudur. Ne olursa olsun, Ýran bir bütün ve istikrarlý kalmalý.
Ýran içine yönelik küçük bir siyasi deprem, yeni göç dalgasý anlamýna gelmektedir. Bundan en fazla etkilenecek ülkeler ise Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan olacaktýr. Ýran'ýn istikrarý en baþta Türkiye ve Azerbaycan için hayati öneme sahiptir.
Ýsrail'in "vaad edilmiþ topraklar" hezeyaný ile coðrafyanýn geleceðini tehdit altýnda tuttuðu açýktýr. Ýsrail'e dur denilmemesinin en baþlýca nedeni, týpký Rusya-Ukrayna savaþýnda olduðu gibi, ABD ve Ýngiltere arasýndaki Çin meselesidir. "Dünyanýn patronu kim olacak, kaynaklar kimin elinde olacak?" sorusu üzerinden meydan muharebeleri yaþanýyor. Günün sonunda bu soruya kim cevap verecek? Tabii ki, silah tüccarlarý! "Küresel finans kapitali" de bu durumdan ekonomik kazanç saðlamayý ihmal etmeyecektir.
