Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde işe iade talebiyle dava açılabilir.
İş Kanunu'nun 21. maddesine göre, işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.
Aksi takdirde işveren işçiyi işe başlatmamanın hukuki sonuçlarına muhatap olacaktır.
İşe Davette Samimiyet
İşverenin işe iade davasını kazanan işçiyi işe başlatmak üzere işe daveti samimi olmalıdır. Yargıtay'a göre, işverenin işe davete dair beyanının da ciddi olması gerekir.
Bu şekilde, işverenin gerçekte işe başlatmak niyeti olmadığı halde, işe iade davasının sonuçlarından yararlandırmamak için birtakım zorluklar çıkartması veya işe başlatmaması durumunda gerçek amacının işe başlatmak olmadığı şeklinde değerlendirilmektedir.
İşverenin işe başlatma amacı olmadığı halde işe başlatmama tazminatı ödememek için yapmış olduğu çağrı, gerçek bir işe başlatma daveti olarak değerlendirilemez.
Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna göre, işverenin işe davet ederken, işçinin hangi işte, nerede ve ne şekilde, hangi şartlarla işe başlatılacağını işe davet yazısında belirtmesi gerekir. Davette başlatılacak iş, başlatılacak işyeri, iş şartları, hazır olunması gereken tarih, verilen süre belirtilmemiş ise davetin ciddi ve samimi olup olmadığı tartışma konusu olacaktır.
İşverenin işe davete dair beyanının da ciddi ve samimi olması gerekir. İşverenin işe başlatma amacı olmadığı halde işe başlatmama tazminatı ödememek için yapmış olduğu çağrı, gerçek bir işe başlatma daveti olarak değerlendirilemez.
İşçinin işe iade sonrasında başvurusuna rağmen işe başlatılmaması halinde, işe başlatılmayacağının sözlü ya da eylemli olarak açıklandığı tarihte veya bir aylık başlatma süresinin sonunda iş sözleşmesi işverence feshedilmiş sayılır.
Eski İşine Başlatılma
Mahkemenin fesih için gösterilen nedeni geçerli kabul etmemesi halinde, işverenin yaptığı işlem geçersiz kabul edilecek ve işveren işçiyi bir ay içinde tekrar işe başlatacaktır.
İşçinin başvurusu halinde, işveren işçiyi aynı koşullarla eski işine başlatmak zorundadır.
İşveren işçiyi eski işine başlatmalıdır.
İşe iade kararı işçinin fesih öncesi yapmış olduğu görevine aynen iadesi ve görev yaptığı eski işine başlatılması şeklinde anlaşılmalıdır.
İşe iade ancak işçinin fesih tarihindeki eski işine veya eski işinde başlatma imkanı yok ise ona eşdeğer bir işte çalıştırılmasıyla gerçekleşebilir.
İşe iade neticesinde işçi fiilen işine dönecek ve iş sözleşmesi feshedilmemiş gibi varlığını devam ettirecektir. İşçi işe başlatıldığında, geçersizlik mutlak anlamda sonuç doğuracak, işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinden doğan iş ilişkisi bir kesilme olmaksızın devam etmiş olacaktır.
