Ýþ Kanunu yaygýn bir esnek çalýþma rejimine sahip deðildir. Esas olan tam zamanlý çalýþýlmasýdýr.
Ancak kýsmen de olsa esnek çalýþmanýn karþýmýza çýktýðý düzenlemeler Ýþ Kanunu'nda yer almaktadýr.
Çalýþma Süreleri
Çalýþma süreleri Ýþ Kanunu kapsamýnda haftada 45 saat olarak belirlenmiþtir. Ýþyeri uygulamalarý saklý kalmak kaydýyla çalýþma süreleri tespit edilirken ara dinlenme süreleri hariç fiili çalýþma süresi esas alýnmalýdýr.
Ara Dinlenmesi
Ara dinlenmesi süreleri aþaðýdaki þekilde özetlenebilir;
Dört saat veya daha kýsa süreli iþlerde on beþ dakika,
Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli iþlerde yarým saat,
Yedi buçuk saatten fazla süreli iþlerde bir saat,
Ýþ sözleþmesi ve çalýþma koþullarýný belirleyen yazýlý belgelerde aksine hüküm yoksa haftanýn iþ günlerine eþit olarak daðýtýldýðý kabul edilmektedir.
Altýncý günündeki çalýþmayý takip eden yedinci gün mutlaka hafta tatili olarak kullandýrýlmalýdýr.
Ýþ Kanunu'nda iþgünü kavramý altý gün üzerinden hesaplanmakta olup, iþ sözleþmesinde aksine hüküm yoksa çalýþma süresi esas itibariyle 6 gün ve günde 7,5 saat olmak üzere haftalýk 45 saattir.
Ancak taraflar yazýlý olarak hüküm atlýna almak kaydýyla 45 saati haftanýn diðer iþ günlerine günde 11 saati aþmamak kaydýyla farklý þekillerde daðýtýlabilmektedir. Ara dinlenmesi ve fiili çalýþma süresi toplamý günde 12 saati aþamayacaktýr. Ýþçi günün 12 saatlik kýsmýnda dinlenebilmelidir.
Gece Çalýþmasý
Diðer yandan gece çalýþmasý saat 20:00 ile 06:00 arasý sürede geçen çalýþma süresi olarak tanýmlanmýþtýr. Gece çalýþmasý ise günde 7,5 saati aþamayacaktýr. Ancak, turizm, özel güvenlik, saðlýk hizmeti ve 30/5/2013 tarihli ve 6491 sayýlý Türk Petrol Kanunu uyarýnca petrol araþtýrma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamýnda yürütülen iþlerde iþçinin yazýlý onayýnýn alýnmasý þartýyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalýþmasý yaptýrýlabilir.
Yer altý maden iþlerinde çalýþan iþçilerin çalýþma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saat olarak belirlenmiþtir.
Ayný zamanda niteliðine göre Saðlýk Kurallarý Bakýmýndan Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalýþýlmasý Gereken Ýþler Hakkýnda Yönetmelik ile de bazý özel çalýþma þartlarý için özel çalýþma saatleri düzenlenmiþtir.
Çalýþma Sürelerinin Haftanýn Ýþ Günlerine Daðýtýlmasý
Ýþ sözleþmesi, personel yönetmeliði gibi çalýþma koþullarýný belirleyen yazýlý metinlerde yer almak kaydýyla iþ sözleþmesinin taraflarý çalýþma süresini haftanýn iþ günlerine daðýtabilirler.
Örneðin; Pazartesi gününden Perþembe gününe 11 saat, Cuma günü 1 saat, cumartesi ve Pazar günü çalýþýlmayan bir model Ýþ Kanununa uygun olacaktýr.
Denkleþtirme Çalýþmasý
Denkleþtirme uygulamasý iki aylýk süre içinde iþçinin haftalýk ortalama çalýþma süresinin, normal haftalýk çalýþma süresine denk getirilmesi yoluyla yapýlan çalýþma þeklini ifade etmektedir.
Örneðin, 8 haftalýk bir dönemde bir hafta 60 saat bir hafta 30 saat çalýþýlmasý þeklinde düzenlenen bir çalýþma modelinde çalýþana fazla mesai ücreti ödenmesine gerek olmayacaktýr.
