Önceki gün Hürriyet Gazetesi'nde sevgili dostum Noyan Doðan Gaziantep Ekonomi Zirvesindeki izlenimlerini ele aldýðý "Ýþte yeni mezunla iþi buluþturmanýn formülü" baþlýklý yazýsý ile iþsizlikteki önemli bir soruna parmak bastý. Bu zirvenin asýl gündem konusu olan istihdam ve mesleki eðitimle ilgili sanayicisinden ihracatçýsýna kadar herkesin ortak görüþünün, "çalýþtýracak eleman bulamýyoruz" olmasý aslýnda önemli bir soruna iþaret ediyor.
Özellikle "haklý olarak herkes üniversite mezunu olmak istiyor, mezun olanca çok azý iþ bulabiliyor, böyle olunca da bir tarafta istihdam sorunu yaþanýyor, diðer tarafta reel sektör çalýþacak eleman bulamýyor." Ýfadeleri geçtiðimiz haftalarda TÝM Baþkaný Ýsmail Gülle'nin açýklamalarý ile ayný soruna iþaret ediyor.
Diyor ki Ýsmail Gülle, "Fabrikalarý kurduk ama çalýþacak iþçi bulamýyoruz." ve "Birçok iþsiz var ama iþ ile iþgücü arasýnda uyumsuzluk var." sözleri de konunun ne denli önemli olduðunu gösteriyor.
Türkiye Ýstatistik Kurumu (TÜÝK), 2021 yýlý Temmuz ayý Ýþ Gücü Ýstatistikleri'ne göre iþsizlik oraný yüzde 12,1 seviyesinde gerçekleþti. Ýstihdam edilenlerin yüzde 17,2'si tarým, yüzde 20,7'si sanayi, yüzde 6,0'ý inþaat, yüzde 56,2'si ise hizmet sektöründe yer aldý. Ýþgücüne katýlma oraný bir önceki yýlýn ayný ayýna göre 1,8 puan artarak yüzde 52,1 oldu. Ýþgücüne katýlan sayýsý 1 milyon 681 bin kiþi artarak 33 milyon 209 bin kiþi olarak gerçekleþti.
Ülkemiz sanayisinde büyük emekleri olan merhum Mustafa Koç'un "Meslek Lisesi, Memleket Meselesi" sloganý üzerinde yeterince durulmadýðýný düþünüyorum. Koç Holding bu anlamda önemli bir proje geliþtirdi ama açýkçasý toplumda yeterli desteði bulamadý. Mustafa Koç, Türkiye'nin geliþmesi için sanayii için yetiþmiþ eleman temin eden meslek liselerini memleket meselesi görüyordu.
Esasen ben de daha önceki birçok yazýmda mesleki eðitimin önemine deðinmiþtim. Çeþitli yazýlarýmda meslek liselerinin önemine vurgu yapmýþ ve mutlaka meslek liselerinin desteklenmesi gerektiðini yazmýþtým.
28 Þubat siyasi anlamda bir çok kiþiyi maðdur etti, evrensel insan haklarý yerle yeksan edildi, yuvalar yýkýldý, yüzlerce vatandaþýmýz hapislerde çürütüldü. Ama en büyük tahribatý ülkemiz sanayisine ve meslek liselerine verdi.
Bizim öðrenciliðimiz döneminde meslek liselerinde okumak bir ayrýcalýk iken, endüstri meslek ve teknik liselere sýnavla girilirken, bugün maalesef gençlerimiz öðrencilerimiz bu okullarda okumak istemiyor. Herkes üniversite okumak ve herkes masa baþýnda çalýþmak istiyor.
Oysa ülkemizin sanayi mekteplerine, meslek liselerine ihtiyacý var. Sanayicilerin iþçiye, iþsizlerin iþe ihtiyacý var. Ama maalesef meslek liselerine öðrencilerin/ailelerinin ve belki de toplumun bakýþ açýsýndan dolayý yeterli talep olmadýðýndan ortak bir noktada buluþturamýyoruz. Benzer þekilde Mesleki eðitim merkezlerinde de öðrencilerin eðitim almalarý teþvik edilmelidir. Hatta mesleki eðitim merkezleri bu anlamda çok daha önemli bir misyon üstleniyor.
Özellikle ekonomik açýdan zayýf kalmýþ ve yoksul insanlarýmýzýn aðýrlýklý yaþadýðý mahallelerde meslek liseleri, sanayi mektepleri kurmak ve burada okuyan öðrencilere ciddi maddi imkanlar saðlanmasý suretiyle yeni bir modele geçilmesi gerekiyor. Endüstri ve teknik meslek liseleri ile mesleki eðitim merkezlerinin en düþük gelirli vatandaþlarýmýzýn yaþadýðý hem de sanayiye yakýn bölgelerde kurulmalýdýr.
Yükseköðretim kurumlarýndaki eðitim, fen, mühendislik, saðlýk, sanat, spor ve sosyal bilimler alaný öðrencilerinin mesleki beceri ve tecrübelerini geliþtirmek üzere ilgili programlarda yaptýrýlan uygulamalý eðitimlere iliþkin usul ve esaslar Yükseköðretimde Uygulamalý Eðitimler Çerçeve Yönetmeliði ile belirlenmiþtir. Bahse konu yönetmeliðe eklenen Geçici 1'inci Madde ile;
· Özel sektör iþletmelerinde,
· Teknoparklarda,
· Araþtýrma altyapýlarýnda,
· Ar-Ge merkezlerinde,
· Sanayi kuruluþlarýnda
Ýþletmelerde mesleki eðitim yapan öðrencilere 1/1/2023 tarihine kadar asgari ücretin net tutarýnýn %35'i olarak ücret ödeneceði hüküm altýna alýnmýþtýr. Ýþletmelerde yapýlacak mesleki eðitimler, Yükseköðretim Kurulu tarafýndan belirlenmiþ yükseköðretim kurumlarý ve bu kurumlarýn fen ve mühendislik bilimlerinin belirli lisans programlarýyla sýnýrlý tutulmaktadýr.
Son olarak sanayi ve tarýmsal üretimleri destekleyerek hem iþsizlik azaltýlabilir hem de gençlerimiz ülke ekonomisine katkýda bulunur.
