En son Pýnar Gültekin’i kaybettik. Bir kez daha yandý canýmýz.
Ama bitmiyor ne yazýk ki.
Tüm çabalara ve önlemlere raðmen kadýna yönelik þiddetin önlenememesi, sebepler ya da sonuç üzerinden siyasi-ideolojik tartýþmalara altlýk yapýlmasý, dikkatlerin asýl meseleye bir türlü gelememesi ve kadýn sorunlarýnýn çözümü için yola çýkan bazý kiþi ya da örgütlenmelerin bir süre sonra sorunun parçasý haline gelmesi… Ayný sorun yumaðýndan.
Cinayet haberi vermekten bu cinayetlerin nasýl engelleneceðini konuþamýyoruz.
Üzerine konuþamadýðýmýz, bakýn sorunun sinsice yayýlmasýna katkýsý var, dikkatli olmalýyýz diyemediðimiz konulardan biri de medya. Medyanýn kadýn cinayetlerini nasýl haberleþtirdiði mevzuu.
Yazýktýr ki medya, cinayete kurban giden kadýnlarý haberleþtirirken maktulü bir kez de kendisinin katlettiðini, mahremiyet ve kiþilik haklarýný zedelediðini ve topluma yanlýþ mesajlar verdiðini fark etmeden yapýlmýþ yanlýþ yayýnlarla doludur.
Emsali bir daha olmasýn diye verilebilecek en iyi “su-i misal” hiç kuþkusuz 6 Ekim 2011 tarihli Habertürk gazetesidir. O dönem Fatih Altaylý yönetiminde çýkan gazetenin sürmanþetinde öyle bir fotoðraf vardýr ki bakan göz cinayete ortak edilir.
Hastane acil servisin önü. Sedyede çýplak ve yüzüstü yatan bir kadýn var. Ölmüþ. Gözleri açýk. Vücudunda 20 býçak darbesi, sýrtýnda kocaman bir ekmek býçaðý var.
Fotoðraf buzlanmamýþ. Tümüyle pornografik. Fotoðrafýn üst kýsmýnda -ironik biçimde- “kadýna þiddette son nokta” yazýyor. Fotoðraf içi boþluklar haber metniyle dolu. “Ambalaj” bir de vinyetle süslenmiþ: “Günün olayý”.
Tam bir erkek þiddetiydi. Cinayet olarak da, haberleþtirilme biçimiyle de.
Dehþet verici bir olay, cinayetin dehþetini yayacak þekilde haberleþtirilmiþti. Þ.E. eþi tarafýndan, insanýn kendini en fazla güvende hissetmek isteyeceði yerde, evinin banyosunda býçaklanmýþ, ambulansla hastaneye yetiþtirilmeye çalýþýlýrken sedye üzerinde ölmüþtü. Gözleri açýktý, çýplaktý.
Ölüm aný ve -nasýl olursa olsun- ölüm hali mahremdir. Göz deðsin istemez insan. Anne babasý bile bu halini görsün istemez. Hele çocuklarýnýn zihinlerinde o görüntüyle yaþamak zorunda kalmasýný hiç istemez.
Haber gazetecilik etiði açýsýndan da sorunluydu, kötülüðün ve þiddetin sýradanlaþmasý, mahremiyetin çiðnenmesi, yaydýðý dehþet duygusunun yýkýcýlýðý açýsýndan da.
O dönem çok tartýþýldý, hala kadýna þiddet ve medya bahsinde en çok gösterilen kötü örnek hükmünde.
Altaylý Þ.E’nin yakýnlarýndan ve kamuoyundan hala özür dilemedi. “Bugün olsa yapar mýydým” diyerek þüphe belirtti en fazla.
Gazetecilik zor bir meslektir çünkü hýzla yapýlýr. Yapýlan hatanýn çarpan etkisi de büyük olur. Öte yandan gazeteciler de insandýr ve insanýn zihni, eli, dili sürçebilir, basireti baðlanabilir, sonradan kahrolacaðý bir hata yapabilir.
Ama insani tekil hatalarý önlemek için yazý iþleri masasý, etik standartlarý korumak için meslek ilkeleri var.
Ama -yukarýdaki örnek gibi bu mekanizmalarý aþan hatalarýn yapýldýðý da vakidir. Neler olduðuna bakýnca hep ayný þey çýkar karþýmýza: Sansasyon yaratma, tiraj/reyting artýrma, daha fazla týk alma isteði.
Bu uzun giriþi deðerli bir çalýþmayý haber vermek için yaptým.
SETA tarafýndan yayýnlanan, Kevser Hülya Akdemir imzalý “Türk Medyasýnda Kadýn Cinayetleri” adlý rapor, 2018 yýlýnda Türkiye’de iþlenmiþ ve hakkýnda çok konuþulan kadýn cinayetleri üzerinden medyaya odaklanýyor. Star, Habertürk, Hürriyet, Milliyet, Sabah, Yeni Þafak, BirGün, Sözcü ve Cumhuriyet gazetelerinin internet haberlerine ve sosyal medya paylaþýmlarýna nasýl yansýdýðýna bakýyor. Uluslararasý kriterlere göre yapýlan bir deðerlendirmenin ardýndan hatalarý tasnif edip önerilerde bulunuluyor.
Yapýlan deðerlendirmeye göre Star, bu tür olaylarý en doðru haberleþtiren gazetelerin baþýnda geliyor.
Hatalar öteden beri belli aslýnda. Türkiye medyasý bu konuda bir aþama da kat etti sayýlýr lakin yazýlý medyada aþýlan sorunlar bu kez de dijital medyada tekrarlanýyor.
Topyekun mücadele gerektiren bu konuda medyaya büyük sorumluluk düþüyor. Dikkatli bir haber dilinin yaygýnlaþmasý için söz konusu çalýþmadan da faydalanmak gerek.
