Abhazya, Kuzey Kafkasya’nýn anahtarýdýr. Karadeniz’e sahili olan önemli belde. “Tek kuþak, tek yol” projesinin kilit noktalarýndan biri. Karadeniz’in ehemmiyetini anlatmama gerek yok sanýrým. ABD’nin geniþleme planlamalarý içinde yer alan en önemli odak noktasý olmasý sebebiyle, Gürcistan üzerinden inþa edilen geniþleme planlamasý, Rusya-Gürcistan arasýndaki kýsa da olsa savaþa neden olduðunu unutmadýk! Rusya’nýn bu gerilim dönemlerinde nasýl agresif tavra sahip olduðunu da, Gürcistan müdahalesinde görmüþ olduk.
Kafkasya’da en ciddi etken diaspora gücü olan yapýnýn, Ermeni diasporasý yapýsý olduðu sýr deðil! Bazen hafife alýyoruz farkýndayým. Lakin gidiþatý, demografik verilere ve odaklara bakarak yorumlamamýz lazým.
Kuzey Kafkasya’nýn tüm sahil boylarýna dikkat ettiðimizde, ciddi diaspora gücünü görmemiz mümkün. Bu durumda, o sahil kentlerinin vali ve müdürlerinin bile belirlenmesinde diasporanýn gücü devrededir. Yumuþak ve sessiz. Ermeni diaporasýnýn en güçlü yapýlandýðý ülkelerin baþýnda Rusya gelmekte.
Ve Rusya’nýn yönetiminde de, stratejik yerlerinde de etkileri hayli fazla. Rusya’nýn geleneksel siyaset anlayýþý deðiþir mi? Kökten deðiþmez, lakin burada çok kritik nokta var. Türkiye ile iliþkilerde bu küçük odaklarýn harekete geçmesi büyük tahribatlara yol açtý geçmiþte. Kafkasya sadece Rusya için deðil, Türkiye için de derin konudur. Rusya’daki anayasa deðiþimi teklifi ile birlikte Putin, hükümet üyelerini de deðiþmiþ oldu. Özerk bölgelerin baþkanlarýnýn deðiþimi söz konusu. Çeçenistan Baþkaný Kadirov’un istifasýný bu kapsamda deðerlendirmek lazým. Çeçenistan içinde ve dýþýnda güçlenen Kadirov, gönderildi mi? Tabii ki ileride Kadirov’u Moskova’da daha önemli görevde görme ihtimali de söz konusu olabilir. Lakin anlaþýlan burada esas mesele, Kafkasya’daki güç birikimini Rusya kendi kontrolünde daðýtma peþindedir.
Abhazya konusuna Karadeniz perspektifinden baktýðýmýzda çok kritik etki gücüne sahip olduðunu görebiliyoruz. Türkiye’de yaþayan Abhaz kökenli nüfusun olduðunu herkes bilmekte. Bunlardan on bini ayný zamanda Abhaz vatandaþýdýr.
Abhazya içerisindeki seçimlerde iþtirak konusu, Gürcistan açýsýndan deðerlendirildiðinde vahim durur gibi olabilir. Lakin Abhazya içindeki dengelerin korunmasý, Karadeniz genelindeki dengeler açýsýndan kritik olabilecek ileride.
Geçtiðimiz günlerdeki seçimlerde Abhazya’daki taraflar arasýndaki fark 999 oldu. Yani Türkiye’deki Abhaz kökenli ikili vatandaþlýðý olanlarýn oy kullandýðý taktirde, bunun ciddi siyasi etkisini oluþturmuþ olacaðýný da göz ardý edemeyiz. Gürcistan’ýn toprak bütünlüðü konusu “vazgeçilmez konumuz” olduðunu bilmekle birlikte, elimizdeki tüm kozlarý da zamanýnda devreye sokmanýn ne kadar hayati olduðunu Akdeniz’deki geliþmelerde anladýk. Libya’daki konumumuz, Suriye’deki tutumumuz, Rusya ile iliþkilerle birlikte farklý yönden pekiþtiði açýktýr. Ýþte her daim Rusya üzerinden hareket etmemek için Karadeniz’deki kozlarýmýzý, ileride olmasý mümkün durumlar için hazýrol’a getirmemiz þarttýr. Bu Gürcistan’ýn da menfaatini kapsayacak içerik taþýyabilir.
Abhazya konusu belki bugünkü konjonktür þartlarý ile bakýldýðýnda, “nerden çýktý” sorusu ile süslenebilir. Lakin Libya konusunda olduðu gibi, önceden hesap kitap yapmanýn, devlet aklýnýn uzun vadeli planlamalarý, olay olduðunda deðil, olmadan önce hazýrlýk aþamasý geçirdiðinde daha etkili olabiliyor.
Karadeniz, en az Akdeniz kadar hayati önem arz ediyor. Buralarýn ýsýndýrýlacaðý açýktýr! Türkiye içindeki Abhaz kökenli Türk vatandaþlarýnýn akrabalarý ile iliþkilerini derinleþtiren mekanizmanýn devreye girmesi, ileride sanýldýðýndan daha fazla fayda saðlayacaðý açýktýr. Gürcistan’ý devre dýþý býrakmadan, bu iliþkilerin nasýl þekillenmesi gerektiðini, devlet dýþý aktörler üzerinden saðlamak yerinde olur. Lakin þu bir gerçektir ki, içinde bulunduðumuz çaðda maalesef uluslararasý iliþkiler mekanizmasý, elindeki kozlarýn sayý ve gücüne göre þekillenmekte, hukuk ise sadece ona süs vermekte!
