Kutadgu Bilig'de geçen bir terim bu; ayna paslandý, ayna göðerdi anlamýnda... Eðer Hakan, yönettiði kiþilerden alakayý keser, onlardan ýrak bir hayat tarzý tutarsa, ''köznige köð tüþer''imiþ... Yusuf Has Hacip tarafýndan Kaþgarlý Mahmut Han için kaleme alýnan bu siyasetname, ayný zamanda bir toplum felsefesi manzumesidir. Devleti, bir ayna gibi, hakan ve teba arasýnda birbirini görme-bilme vasýtasý olarak aktaran bu felsefede, insanýn deðerine, makbul oluþuna vurgu vardýr. Ýnsanýn görülmediði, fark edilmediði sistemler, insana körleþir, insandan uzaklaþýr, hatta zaman içinde insan karþýtý olur... Dersimiz: Ýnsan...
Ýnsan Haklarý Aktivisti ve Hukukçu Av. Gülden Sönmez, bu kez Doðu Türkistan'daki mazlumlar için adalet çaðrýsýnda bulundu. Doðu Türkistanlýlara karþý iþlenen soykýrým, iþkence ve insanlýða karþý iþlenen suçlarýn yargýlanmasý için geçen gün genç meslektaþlarýyla birlikte, Ýstanbul Adliyesinin önündeydi. Çýkýþta bir basýn toplantýsý düzenlediler ve ' toplama kamplarý kapatýlmalý ve suçlular yargýlanmalý' dediler.
Çin Hükümeti'nin, Doðu Türkistan bölgesinde, 'Akraba Aile Projesi'' adý altýnda evlere Çinli erkekleri zorla soktuðu, mahremiyeti yok ettiði, Doðu Türkistanlý kýzlarýn, Çinli erkeklerle evliliðe zorlandýðý gibi konular, birer suçlama baþlýðýnda, kasten adam öldürme, iþkence, haksýz ve keyfi tutuklama, tecavüz suçlarýnýn arasýnda zikredildi. 9'u Türk vatandaþý 19 þikayetçinin vekili olarak, tam 112 suçlu tespit ettiklerini de dile getirdi Sönmez. Halen kamplarda, aralarýnda çocuklarýn da yer aldýðý 116 maðdur bulunmaktaymýþ...
Av. Gülden Sönmez'in delilleriyle ortaya koymaya çalýþtýðý esaslý mesele; yapýlanlarýn 'soykýrým' olduðuyla ilgiliydi. Paradoksal bir durum olarak, Doðu Türkistan'da yaþananlar, aslýnda kürede hemen herkesin iþittiði, ama kulak ardý ettiði bir konuydu... Birleþmiþ Milletler ve uluslar arasý resmi kurumlar, Doðu Türkistan'daki 3 milyondan fazla Müslüman Uygur Türk'ünün toplama kamplarýnda tutulduðunu zaten defaatle dile getirmiþlerdi... BM raporlarýna göre; cezaevi iþlevi gören toplama kamplarý, cezaevi gibi yönetiliyordu.
Sönmez'in açtýðý davada, tanýk beyanlarý, fotoðraf, video, sivil ve resmi kuruluþlarýn verdiði Doðu Türkistan raporlar, gayet kabarýk olan dosyada içler acýsý gerçekleri ortaya koyuyor. Kamplardan bir þekilde kurtulan kadýnlarýn uðradýklarý sistematik cinsel saldýrýlarý, tanýk ifadesi olarak uzaktan okumak bile feci bir dram...
Av. Gülden Sönmez: ''BM Soykýrým Suçunun Önlenmesine ve Cezalandýrýlmasýna Dair Sözleþmesi'nde yer alan ve soykýrým suçunu tarif eden tüm fiiller, bugün Çin tarafýndan iþlenmektedir. Çin, BM üyesidir, soykýrým ve iþkence suçlarýndan dolayý çok yönlü yaptýrýma tabi tutulmalýdýr'diyor.
Bu hukuk avazýna omuz vermek zorundayýz.
..................................................
Bu arada Xi'an þehrindeki artan Kovid vakalarý yüzünden Çin Hükümeti, 13 milyonluk þehri karantinaya aldý. Þehre giriþ çýkýþ yasak. Ýnsanlar otobüslere bindirilerek neresi olduðunu bilmedikleri yerlere býrakýldýklarýný, aileleri tarafýndan kendilerine yollanan yiyecek ve sularýn kendilerine ulaþmadýðýný, artýk þehir içinde ihtiyaçlarýný karþýlamak için trampaya (deðiþ tokuþ) baþladýklarýný, soðuktan donmak üzere olduklarýný dünyaya bildiriyorlar...
Mao döneminin kapalý toplum politikalarýný geride býraktýðýný her fýrsatta vurgulayan Çin hakkýnda, son olaylardan sonra; 'Doðu Türkistan meselesinin ardýndan, Kovid ile mücadelede de sýnýfta kaldý' yorumlarý yapýlýyor...
Ýþ gelip dolanýp, 'insan'a verilen deðerle eþleþiyor. Ýnsana, insan onuruna deðer vermeyen sistemler, küresel iletiþimin dönüþtürdüðü yeni dünyada, karanlýklarýný daha fazla gözden uzak tutamýyorlar...
