Madrid Zirvesi'nde üçlü muhtýranýn imzalanmasý duayen dýþ politika uzmanlarýný þaþkýnlýða uðrattý. Türkiye'nin eksen kaymasý yaþadýðýný ve Batý tarafýndan dýþlandýðýný ýsrarla vurgulayan eski uzmanlar dünyadaki dönüþümün gerisinde kaldýlar.
Türkiye'de artan ABD karþýtlýðýna raðmen AB ülkelerine daha ýlýmlý ve yakýn bir toplumsal algý var. AB ülkeleriyle zaman zaman yaþanan gerilimlere raðmen suyun akýþýnda bir deðiþiklik yok. Karþýlýklý ticaret hacmi, yabancý yatýrýmcý profili ve Avrupalý Türkler bu algýyý pozitif kýlýyor.
NATO, Madrid Zirvesi'yle Avrupa'da konsolidasyonu saðladý ve Avrupa'nýn güvenlik harcamalarý yukarý doðru tetiklendi. Mesele sadece mevcut ülkelerle bitmiyor. Ýsveç ve Finlandiya'nýn tarafsýzlýktan vazgeçip sisteme entegre edilmesiyle birlikte Kuzey Kutup Savaþý'nýn ön hazýrlýklarý baþlayacaktýr.
Küresel iklim deðiþikliði buzullarý eritiyor ve Kuzey Buz Denizi ulaþým, enerji gibi yeni tartýþmalý baþlýklar ortaya çýkarýyor. ABD, Çin ve Rusya buzkýran filolarýna yýllardýr yatýrým yapýyor. Açýk kaynaklarda taraflarýn Arktik hattýna dönük yatýrýmlarýnda ciddi artýþlar söz konusu. Kestirme bir deniz güzergahýnýn ortaya çýkmasý çatýþmanýn bu alana sýçrayacaðýný bize gösteriyordu.
Geçmiþte Antarktika (Güney Kutbu) askeri çatýþmalardan arýndýrýlmýþ ve çoklu bir anlaþmalar sistemiyle bilimsel araþtýrmalara ayrýlmýþtý. Ancak Kuzey Kutbu havzasý deðerli maden, enerji yataklarý ve deniz yolu avantajlarýyla hukuki tartýþmalarý da beraberinde getirecek.
Çin, Rusya, Norveç, Kanada liman hattýnda yaþanacak hareketlilikler deniz alanlarýnýn gücünü gösterecek.
Geçtiðimiz yýl Rusya, Barents Denizi'nde hipersonik füze denemesi yapmýþtý. Baltýk'ta Rusya'yý sýkýþtýran ABD-NATO, Kuzey Denizi'ndeki gergin rekabete hazýrlanýyor. Ýsveç ve Finlandiya katýlýmý savaþýn Kuzey Cephesini iþaret ediyor bize.
Bu savaþýn enerji boyutu çok önemli. Enerjiye sahip olan üretimi de planlayabilecek. Ucuz enerji demek düþük maliyet demek. Burada Avrupa'nýn geleceðinde enerji kaynaklarýna eriþim/maliyet hesabý giderek zorlaþýyor.
Þimdi Ukrayna savaþýna bu boyutla bakmak gerekiyor. Ukrayna Batý Ýttifaký'nýn Rusya'yý kendine çektiði stratejik planýn sadece bir parçasý. Avrupa liderleri güvenlik endiþesiyle hareket ederken kýtanýn kuzeyinde yaþanacak gerginliði henüz yüksek sesle tartýþamýyor.
Türkiye'nin jeopolitik önemi burada artýyor. Duayen isimler dünyadaki deðiþimi önceden okuyamadýklarý için Madrid'den hüsran beklediler. NATO'nun geniþlemesinin dünya barýþýna katký saðlamayacaðýný Ankara da biliyor ama terör örgütlerinin NATO'nun gündemine gelmesi Türkiye için son derece önemli.
Savaþýn cephe sayýsýný artýranlar Türkiye'nin jeopolitik kýymetini bizimkilerden daha çok biliyorlar. Dünyada olup bitenleri okuyamayanlar belki de haritalara daha çok bakmalý.
