Erdoðan - eski tabirle söylersek- hem doðu hem batý bloðuyla konuþabilen tek NATO üyesi ülkenin lideri olarak Þanghay Ýþbirliði Örgütü'nün "aile fotoðrafýndaki yerini alacak.
Devlet Baþkanlarýnýn bugün masaya yatýrýp karara baðlayacaklarý konular kuþkusuz çok önemli, özellikle de ciddi adamlarýn bile üçüncü dünya savaþý ihtimalinin arttýðýný söylediði þöyle bir düzlemde. Ama iþin bu kýsmý bugün öðlen zirve yapýldýktan sonra önce dünya kamuoyuna ortak bir metin olarak, sonra da arka plan bilgileri ve süreç okumalarýyla ilgilisi için derinleþen bir boyut kazanacaktýr.
Ben biraz Cumhurbaþkaný Erdoðan'ýn bugün yaptýðý görülmelere odaklanmak istiyorum.
Putin görüþmesinden baþlayalým.
PUTÝN GÖRÜÞMESÝ ÇOK VERÝMLÝ GEÇMÝÞ
Cumhurbaþkaný Erdoðan'ýn Rusya devlet baþkaný Putin ile 1 saat 8 dakika süren ikili görüþmesi kameralara da yansýdýðý üzere gerçekten iyi geçmiþ. Burada kaynaklardan edindiðim hava çok olumlu.
"Hangi konularda nasýl bir zeminde konuþuldu" sorusuna önemli bir isim "masaya gelen her konuda olumlu bir ivmenin yakalandýðý" cevabýný verdi.
Masaya gelen konular kimse için sýr deðil. Enerji baþlýðý, Akkuyu'dan sonra Sinop'ta nükleer santral kurulmasý... BOTAÞ ve Gazprom arasýndaki iþbirliði... Stratejik projeler için ön hazýrlýklar.. Ticaret ve turizmde yeni hedefler... Ukrayna'da ve Gazze'de barýþ arayýþý... Terörle mücadele... Ve elbette Suriye'de çözüm için yeni açýlýmlar...
Masada konuþulan ve "olumlu kazanýmlar" denilen baþlýklar özetle bunlar.
SURÝYE ÝLE YENÝ DÖNEM MÜMKÜN MÜ?
Son haftalarýn en yeni ve merak celbeden konusu Türkiye ile Suriye arasýnda yeni bir iliþki düzleminin kurulup kurulamayacaðý konusu.
Malum olduðu üzere en son 2022'de eski Dýþiþleri Bakaný Mevlüt Çavuþoðlu Suriyeli mevkidaþý ile görüþmüþ, sonrasýnda Türkiye, Suriye, Ýran ve Rusya dýþiþleri bakanlarý Moskova'da bir masa etrafýnda toplanmýþtý. Aradan geçen sürede diplomatik bir temas olmadý ama iki ülke devlet baþkanýnýn geçen hafta peþ peþe yaptýðý "görüþebiliriz" açýklamasýyla beklenti epeyce arttý.
Bu açýdan dün Erdoðan-Putin görüþmesinin en önemli baþlýklarýndan biri Suriye oldu.
TERÖRÝSTANA GEÇÝT YOK
Erdoðan, Türkiye'nin sýnýrlarýnda bir teröristan kurdurulmayacaðýný, bu konudaki kararlýlýðý bir kez daha deklare etti.
Cumhurbaþkanýnýn ýsrarla vurguladýðý diðer mesele ise muhatap ülkeyi doðrudan ilgilendiriyor.
O da Türkiye'nin mücadele ettiði ve kendi topraklarýndan süpürdüðü terör örgütünün aslýnda komþu ülkelerin topraðýný iþgal, devletin egemenlik hakkýný ihlal ettiði ve o ülkeyi istikrarsýzlýða sürüklediði meselesidir.
Ýþte bu nokta komþularýnýn da terörle mücadele konusunda Türkiye ile birlikte hareket etmek isteyeceði en önemli nirengi noktasý.
Örnek adým malum, Irak'ta atýldý. PKK'nýn yasaklý örgüt ilan edilmesini, terör örgütü muamelesi yapýlmasýna koþut olarak ilerleyen "Basra Kalkýnma Yolu Projesi" tam bir terörden kurtul ve kazan teklifi aslýnda. Parçalanan ülke topraklarýný birleþtirecek, siyasi ve ekonomik istikrarý ve elbette baðýmsýzlýðý saðlayacak önemli bir vizyon on projesi.
Bu açýdan bakýldýðýnda bölgeyi kendi çýkarlarý için yakýp yýkan, bölüp parçalayanlarýn aksine Türkiye'nin dostluðunun ve iþ ortaklýðýnýn farký ve kýymeti daha iyi anlaþýlacaktýr.
ÞAM PKK KONUSUNDA ANKARA ÝLE AYNI YERDE
Peki Baðdat ile Ankara arasýnda kurulan yeni zemin Ankara ve Þam arasýnda da olabilir mi?
Bu sorunun cevabýný önemli bir isimden "zaman alýr, ama olur" þeklinde aldým.
Þam'ýn PKK'ya bakýþý deðiþti mi peki?
Ýþte asýl yeni haber burada. Sorunun muhatabý bunu "evet, Suriye'de rejim ile PKK'ya bakýþ konusunda ayný noktadayýz" diyerek cevapladý.
Bu, iki devlet arasýnda kurulmasý muhtemel diplomatik zeminin tarifi demek. Bakýþ deðiþirse bir çözüm yolu mutlaka bulunur demek.
Kolay olmayacaktýr, zaman alacaktýr; sonuçta Þam, Suriye topraklarý üzerindeki tek hakim güç deðil. Rusya var orada, Ýran var, ABD var. Denklemde çok fazla aktör faktör deðiþken var. Ama nihayetinde Rejimin bu noktaya gelmesi hem mühim bir geliþme hem yeni süreç için baþlangýç noktasý.
Türkiye için iki kriter var çünkü Suriye ile görüþme bahsinde.
1) PKK terör örgütüyle mücadele
2) Suriyeli sýðýnmacýlarýn ana vatanlarýna güvenli ve onurlu þekilde geri dönüþünün saðlanmasý.
Ýlkinde fikren buluþulmasý yeni bir kapýnýn aralandýðýna iþaret sayýlabilir.
3 K ZÝRVESÝ
Cumhurbaþkaný Erdoðan dün Astana'da üçlü bir görüþmeye de katýldý. Azerbaycan Cumhurbaþkaný Haydar Aliyev ve Pakistan Baþbakaný Þahbaz Þerif ile ayný masada buluþtu. Kuþkusuz Türkiye'nin iki ülke ile de tarihe uzanan gönül baðlarý var. Biri "civa Pakistan" sonuçta, millî mücadele yýllarýnda yüzüðünü küpesini çýkarýp destek için Anadoluya gönderenlerin kardeþ ülkesi... Diðeri zaten "bir millet, iki devlet".
Evet ama neden üçlü görüþüyorlar, hangi noktada birleþiyorlar?
Gün boyu cevabýný aradýðým bu soruyu akþam saatlerinde önemli bir kaynak cevapladý.
"3 K" dedi. "Kýbrýs, Keþmir, Karabað".
Þimdi peþine düþülmesi gereken þey Kýbrýs, Keþmir ve Karabað üzerinden kurulan yeni zeminin bu üç ülkeye neler kazandýracaðý olsa gerek.
