Bretton Woods Anlaþmasý, Dolar iktidarýnýn baþlangýcý.
Yani Amerikan iktidarýnýn...
Daha açýk ifadeyle;
Ýngiliz yüzyýlýnýn sonu, Amerikan yüzyýlýnýn teyididir Bretton Woods.
Londra tahtýný kaybederken, finansal oligarþi, ehramýný New York'ta yükseltmeye karar verir.
IMF ve Dünya Bankasý'nýn temelleri bu anlaþma ile atýldý.
Yani...
Uluslararasý hukukun Amerikancasý, iþte, ABD'nin New Hampshire eyaletine baðlý küçük Bretton Woods kasabasýnda 1944 yýlýnda imzalanan anlaþmayla yazýlmaya baþlandý.
1971 yýlýnda çýkan borç krizi ile sona erdi anlaþma...
Ama dolar rezerv para haline getirildi.
Çünkü sistemin sahibi 1944 anlaþmasýnýn hükmünü deðiþtirmeye karar verdi.
Ardýndan petrol Dolar'a endekslendi.
Yani, Petro-Dolar'la birlikte de Amerika iktidarýný pekiþtirdi.
ABD Hazine eski bakanlarýndan John Connaly, 1971 yýlýnda yabancý maliye bakanlarýna þöyle demiþti:
"Dolar bizim para birimimiz ama sizin sorununuz."
Adamlar hep açýk davrandýlar.
75-80 yýllýk bir sistemden bahsediyoruz.
Birçok insan bu sistemin içine doðduðu için...
Bütün bu ideolojik alýþveriþi evrensel zannediyor.
Ama bugün sorunlar ayyuka çýktý.
Sorunun kaynaðý sistem ve kurumlarý olunca...
Baþka bir sonuç beklenemezdi zaten.
Filistin topraklarýnda yaþanan soykýrýmýn bile bir veçhesi bu.
Ýnsanýn kanýný donduran çocuk katliamýna karþý...
Son iki yüzyýllýk sistemi ihdas edenler, bizzat katili, soykýrýmcýyý cesaretlendirecek hamleler yapýyor.
Bir çaðýn sonuna geliyoruz.
Ýnsanlar kriz zamanlarýnda gerçeklerle yüzleþmek istemezler.
Kriz etkisini arttýrdýðýnda ikinci adým olarak, güvenli liman ararlar...
Ama yine de en güvenli liman ezberleridir.
Özellikle akademi bu noktada direnç gösterir.
Ýlginç deðil mi...
Bilimsel aklýn yurdu olan akademi, zannettiðimizden daha tutucu davranýr çoðu zaman.
Biraz daha ileri gideyim...
Bilim, daraltýlmýþ bilme þeklidir.
Fakat akademi bunu kabul etmeye yanaþmaz pek.
Dolayýsýyla paradigmal düzeyde deðerlendirmelerden kaçýnýr, bilimi evrensel bilme þekli olarak dayatýr.
Neden bunu yapar?
Çünkü sistemler, statükoyu koruyacak inançlar yükler insanlara.
Bilimi mutlaklýk kisvesi altýnda araçsallaþtýrýr.
Ýç içe geçmiþ bir sistem krizi yaþadýðýmýz düzlemde...
Son kýrk yýllýk düzenin ifadesi olan neoliberalizm üzerinden bir örnek vereyim.
Ekonomi...
Bugün bilim olmaktan öteye bir inanca teþmil edildi.
Kim tarafýndan...
Bizzat akademi tarafýndan.
Rasyonel zemini neoliberal sistem oluþturuyormuþ çoðuna göre.
Ekonomist Roger Bootle ne diyor bakýn:
"Ekonomi tam manasý ile bir dine dönüþtü ve çok çok aþýrý noktalara çekildi. Neoliberal ekonomi kurallarý mutlak ve tartýþýlmaz olarak kabul edildi. Böyle bakýldýðý içindir ki kimse 'piyasalarýn' yanýldýðýna, yanýlabileceðine inanmadý ve malum finansal/ ekonomik kriz patladý..."
Fakat deniz bitti...
Sistemin yaþadýðý kronik kriz Jeopolitik kýrýlmalarý zelzeleye dönüþtürdü:
Dünyanýn bütün bölgeleri ayakta...
Bir zamanlar komplo teorisi diye küçümsenen analizlerin gerçek olduðunu anlamaya baþladý bir kesim...
"Amerikan yüzyýlý orta sýnýf demek!"
Rýza bu söylemle üretiliyordu.
Diðer demokrasiler için de kýzýl elma buydu.
Ýnsanlar, ehramlara bu söylemlerle taþ taþýdýlar.
Oysa gerçekler baþkaydý.
Amerikan yüzyýlý, darbeler yüzyýlýydý.
Savaþlar, katliamlar, açlýklar yüzyýlý.
Ama görece refah ve söylem üstünlüðü bu gerçekleri anomi olarak gösterdi.
Amerika'nýn ihdas ettiði bütün kurumlar da...
Oligarþiyi perdelemek için mevzuat ürettiler.
Týpký kendisinden önceki liberal Ýngiliz sisteminin(!) kurumlarý gibi.
Hasýlý...
Modern dünyanýn demokrasi yolculuðu...
Halk egemenliði, devrimler vesaire...
Hepsi oligarþinin üzerine örten mevzuattan ibaretti.
Dediðim gibi...
Þimdi iç içe geçmiþ bir kriz yaþýyoruz.
Önceki krizlerden farký ise...
Son iki yüzyýldýr dünyayý yöneten oligarþinin kendi içinde yaþadýðý çatýþmadan kaynaklanmasý.
Ve mýzrak çuvala sýðmýyor artýk.
Sistem lime lime dökülüyor.
