Geçtiðimiz gün SGK emekliliðinde iþe giriþ tarihinin önemi ve emeklilik þartlarý ile yaþýnýn tespitini yazmýþtým.
Bugün de, SSK sigortalýlarýn emeklilik, yani yaþlýlýk aylýðý hesabýný açýklamak istiyorum.
Çok sorulan bir sorudur, yüksek emekli aylýðýnýn sýrrý.
Esasýnda bu bir sýr da deðil, ne kadar yüksek prim ödenirse emekli aylýðý o kadar yüksek olur.
Basit olarak anlatmak gerekirse, bir SSK'lýnýn emekli aylýðý "aylýk baðlama oraný x ortalama aylýk kazanç" formülüyle bulunuyor. Mevcut sistemde emekli aylýðýný belirleyen en önemli etken ortalama aylýk kazanç ve aylýk baðlama oraný. Bu bir kiþinin prim tutarýnýn ve prim gün sayýsýnýn ne kadar yüksek olursa, o kadar fazla emekli aylýðý baðlanmasý anlamýna geliyor.
Emeklilik aylýðý ortalama aylýk kazancý ile aylýk baðlama oranýnýn çarpýmý sonucunda bulunan tutardýr. Ortalama aylýk kazanç, sigortalýnýn her yýla ait prime esas kazancýnýn, kazancýn ait olduðu yýldan itibaren aylýk talep tarihine kadar geçen yýllar için, her yýl gerçekleþen güncelleme katsayýsý ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamýnýn, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammý hariç toplam prim ödeme gün sayýsýna bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancýn otuz katýdýr.
Aylýk baðlama oraný, sigortalýnýn malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarýna tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayýsýnýn her 360 günü için % 2 olarak uygulanýr. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantýlý olarak dikkate alýnýr. Ancak aylýk baðlama oraný % 90'ý geçemez.
SGK tarafýndan baðlanan aylýklar, her yýlýn Ocak ve Temmuz tarihlerinden geçerli olmak üzere bir önceki altý aylýk döneme ait TÜFE oraný kadar artýrýlmaktadýr.
Emeklilerin çalýþmasý
Ýlk defa 1.10.2008 tarihinden önce sigortalý olan ve SSK emeklilik/yaþlýlýk aylýðý baðlanan sigortalýlar sosyal güvenlik destek primi ödeyerek emekli aylýðýný almaya devam ederek çalýþabilmektedir. Bu durumda SSK emekli aylýðý kesilmez ve prime esas kazançlarý üzerinden sosyal güvenlik destek primi kesilir.
Ancak emekli sigortalýnýn talebi halinde SSK yani 4(a) kapsamýnda çalýþmasý durumunda tercihine baðlý olarak aylýðý kesilerek tüm sigorta kollarýna tabi olarak ta çalýþabilir. Bu durumda da tüm sigorta kollarýna tabi olarak çalýþmaya baþlayan emekli sigortalý tekrar iþten ayrýldýðýnda emekli aylýðý baðlanýr. Yeni aylýk, eski aylýðýn kesildiði tarihten sonra aylýklara yapýlacak artýþlar uygulanarak yeni aylýk baþlangýç tarihi itibarýyla bulunan tutarý ile emeklilik sonrasý çalýþmaya ait kýsmi aylýðýn toplamýndan oluþur.
Yaþlýlýk toptan ödemesi
Toptan ödeme, emeklilik için sigortalýlýk süresi ve yaþ þartýný doldurduðu halde malullük ve yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna hak kazanamayan sigortalýlara iþten ayrýlmasý ya da iþyerini kapatmasý þartýyla kendi adlarýna yatýrýlan uzun vadeli sigorta primlerinin iadesini saðlayan bir düzenlemedir.
5510 sayýlý Kanuna göre yaþlýlýk toptan ödemesi, 4/ (a) ve 4 /(b) kapsamýnda sigortalý olanlardan,
a. Çalýþtýðý iþten ayrýlan veya iþyerini kapatan,
b. Yaþ þartýný (kadýnlar için 58, erkekler için 60 yaþ) doldurduðu halde malullük ve yaþlýlýk aylýðý baðlanmasýna hak kazanamayan sigortalýlara yapýlmaktadýr.
Toptan ödemeye esas hizmet sürelerinin 1.10.2008 tarihinden önce olmasý halinde bu tarih itibarýyla hesaplanarak, 1.10.2008 tarihi ile toptan ödemenin yapýlmasýna iliþkin yazýlý istek tarihine kadar geçen yýllar için her yýlýn güncelleme katsayýsý ile güncellenerek bulunan tutar,
1.10.2008 tarihinden sonraki süreler için primin ait olduðu yýldan itibaren yazýlý istek tarihine kadar geçen yýllar için, her yýlýn gerçekleþen güncelleme katsayýsý ile güncellenerek tespit edilen tutar, toptan ödeme olarak ödenmektedir.
