Okurlarýmýzdan her daim ilgi gören ve en fazla soru gelen konulardan birisi de staj ve çýraklýk sigortasýnýn emekliliðe etkisidir. Okurlarýmýzýn staj sigortasýnýn SGK baþlangýcý sayýlmasý yönünde beklentileri var. Ancak bu konuda bir yasal düzenleme hazýrlýðý olmadýðýný da hemen belirtelim.
Staj, kelime anlamý itibariyle "Herhangi bir meslek edinecek olan kimsenin geçirdiði uygulamalý öðrenme dönemi" ya da "bir kimsenin meslek bilgisini artýrmak için bir kurumun bir veya birçok bölümünde çalýþarak geçirdiði dönem olarak" tanýmlanmaktadýr.
Stajyer, belirli bir meslek veya sanatla ilgili daha önce almýþ olduðu eðitimi uygulamak ve deneyim sahibi olmak uygulamayý ve bir iþyerinde yapýlan iþleri izleyerek bilgisini geliþtirmek için ve genellikle stajý zorunlu kýlan bir öðrenim yönetmeliði uyarýnca iþveren yanýnda beceri eðitimi alan kiþidir.
3308 sayýlý Kanunda ise;
"Aday çýrak", çýraklýða baþlama yaþýný doldurmamýþ ve çýraklýk döneminden önce kendisine iþyeri ortamý tanýtýlan, sanat ve mesleðinin ön bilgileri verilen kiþiyi,
"Çýrak", çýraklýk sözleþmesi esaslarýna göre bir meslek alanýnda mesleðin gerektirdiði bilgi, beceri ve iþ alýþkanlýklarýný iþ içerisinde geliþtirilen kiþiyi,
"Öðrenci", iþletmelerde, mesleki ve teknik eðitim okul ve kurumlarýnda örgün eðitim görenleri,
"Kalfa" ise bir mesleðin gerektirdiði bilgi, beceri ve iþ alýþkanlýklarýný kazanmýþ ve bu meslekle ilgili iþ ve iþlemleri ustanýn gözetimi altýnda kabul edilebilir standartlarda yapabilen kiþiyi,
Ýfade etmektedir.
Özellikle meslek liseleri ve yükseköðrenim sýrasýnda iþletmelerde yapýlan bu tür pratik çalýþmalarýn birçoðu staj çerçevesinde deðerlendirilmektedir.
3308 Sayýlý Mesleki Eðitim Kanunu'na göre çýrak ise, çýraklýk sözleþmesi esaslarýna göre bir meslek alanýnda mesleðin gerektirdiði bilgi, beceri ve iþ alýþkanlýklarýný iþ içerisinde geliþtirilen kiþidir.
Öðrencilerin kariyer arayýþlarýnda staj uygulamasýnýn aktif istihdam politikasý olarak uygulanmasý, üniversite-iþveren iþbirliðinin gerçekleþtirilmesine baðlýdýr.
Staj süreleri sona erdiði halde eðer stajyer öðrenci iþyerinde çalýþmaya devam ediyorsa artýk staj sonrasý bu çalýþmalar iþ sözleþmesi kapsamýnda deðerlendirilecektir.
Üniversiteli Stajyerler
Stajyer üniversite öðrencilerinin sosyal güvenlik açýsýndan durumlarýnýn üç farklý kapsamda deðerlendirilmesi gerekmektedir. Buna göre sözkonusu öðrenciler;
- Yükseköðrenimleri sýrasýnda zorunlu staja tabi tutulan üniversite öðrencileri,
- Yükseköðrenimleri sýrasýnda okul tarafýndan staj yapmasý uygun görülen üniversite öðrencileri,
- Staj zorunluluðu olmayan, öðrenim gördükleri yüksekokul tarafýndan staj yaptýrýlmayan ancak isteðe baðlý olarak iþyerlerinde staj yapan üniversite öðrencileri
Þeklinde gruplandýrýlabilir.
Staj ve Çýraklýk Sigortasýnda Ödenen Primler
Aday çýrak, çýraklar, iþletmelerde mesleki eðitim gören öðrenciler ile mesleki ve teknik ortaöðretim okul ve kurumlarýnda okumakta iken staja, tamamlayýcý eðitime veya alan eðitimine tabi tutulan öðrencilerin sigorta primleri asgari ücretin yüzde ellisi üzerinden, Bakanlýk ile mesleki ve teknik eðitim yapan yükseköðretim kurumlarýnýn baðlý olduðu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekten karþýlanýr.
Emeklilik þartlarý açýsýndan dikkate alýnan iþe baþlama tarihi, uzun vadeli sigorta kollarý olan malullük, yaþlýlýk, ölüm sigortasý, yani emeklilik priminin ödenmeye baþladýðý tarih olacaktýr. Staj döneminde ödenen sigorta primleri baþlangýç tarihi olarak kabul edilmediði gibi, toptan ödeme yapýlmaz, gün sayýsýný artýrmaz. Diðer bir deyiþle staj sigortasýnýn emeklilik yaþýna etkisi yoktur.
Staj yapan kadýn sigortalýnýn, doðum yaptýktan sonra normal sigortalý olmasý durumunda sigortalýlýk öncesinde staj sonrasý yaptýðý doðumlarý borçlanmasý mümkün olacaktýr.
