Suriye'de terörle mücadele kapsamýnda gerçekleþen harekatý konuþtuðumuz günlerde Erdoðan önemli bir mesaj verdi. Suriye ile bakanlýklar düzeyinde baþlayacak görüþmelerin liderler zirvesine gidebileceðini söyledi. Geçtiðimiz aylarda Reuters iki ülkenin istihbarat baþkanlarýnýn görüþmesini sýzdýrýrken aslýnda sürecin aksamasýný isteyenleri deþifre ediyordu.
Suriye'de birçok aktör var. Bir yandan Ýran-Ýsrail savaþý bu ülkede devam ediyor.
Fýrat'ýn doðusunda ABD, YPG/SDG unsurlarýný silahlandýrýyor. Böyle bir ortamda Türkiye kendi sýnýrlarýný korumakla birlikte istikrarsýzlaþtýrýlmýþ alanda bir terör devletinin kurulmasýna müsaade etmiyor.
Suriye'de Ýran'ýn getirdiði milislerin varlýðý hem bizi hem de Körfez'i tedirgin ediyor. Körfez ülkeleri bölgedeki yeni denklemde Esad'a Ýran'dan uzak durmasýný ve Arap kimliðine yönelmesini telkin ediyorlar. Bu tutum Körfez ve Türkiye'nin ortak perspektifi. Geçmiþte Katar ve Türkiye ihvan hareketine sýcak bakýyordu. Bir süredir her iki ülkenin de Ýhvan hareketine mesafeli olduðunu görüyoruz.
Ýran'ýn Irak'taki nüfuzunun açtýðý sorunlar ortada. Ayný durumun Suriye'de oluþturacaðý riskler Ankara'yý Körfez'le birlikte çözüm arayýþýna itiyor. Bölgede Ýran'ýn varlýðý ABD'yi rahatsýz ediyor gibi algýlansa da sonuçlarý itibariyle Ýran'ýn yayýldýðý alanlarda kaos devam ediyor.
ABD'nin Afganistan'dan çekilmesi Körfez'de güven sorunu yarattý. Pandemi salgýný ve küresel resesyon herkesi yeni bir döneme zorladý. Suudi Arabistan ve BAE bölgenin güçlü aktörü Türkiye'yle ittifak kurmayý, mevcut ekonomik koþullarda iþbirliðini artýrmayý tercih ettiler. Bu karþýlýklý pragmatizmin ve rasyonel politikalarýn gereðiydi. Böylece Mýsýr, Suriye, Libya gibi meseleler de aþýlacaktý. Þimdi Ankara-Þam iliþkileri Putin'in katkýlarýyla çözüme odaklanabilir. Ukrayna krizi bu meselede Putin'i daha yapýcý hale getirirken ABD'yi zeminsiz býrakma hedefine sürüklüyor.
Suriye meselesinde 3'lü zirvenin (Ýran'sýz) gerçekleþecek olmasý hem Körfez'i rahatlatacak hem de Esad'ýn Arap dünyasýna dönüþünün kapýlarýný açacak.
Çin-Arap Zirvesi
Riyad'da gerçekleþen Çin-Arap Zirvesi dikkatimizden kaçmadý. Çok kutuplu dünya tartýþmalarýna bakýþ açýsý vurgulanýyor. Suudi Arabistan Dýþiþleri Bakaný "Çin ile iþbirliði ABD ile iþ birliði yapýlmamasý anlamýna gelmez. Kutuplaþmaya veya bir ortak ile diðeri arasýnda seçim yapmaya inanmýyoruz." derken ABD'ye mesaj veriyor.
Çin'in kuþak yol projesindeki güzergahlarda istikrar talebi öne çýkýyor. Çin, enerji kaynaklarýný garanti altýna almak ve karþýlýklý yatýrýmlarla riskleri azaltmak istiyor. Çin'in Ýran ve Arap Dünyasý arasýndaki sorunlara çözüm bulmasý mümkün mü bilmiyoruz. Çin'in petrol ticaretini kendi para birimiyle gerçekleþtirme ideali Riyad'ý nereye sürükleyecek göreceðiz.
Dr. Hüseyin Korkmaz Riyad buluþmasýný titizlikle analiz ediyor: "Yeni dönemde riskten kaçýnma stratejisi ile öne çýkan en önemli eðilimlerden birisi de ülkelerin güçlü bir ittifaktan ve baðlantýsýzlýktan kaçýnma çabalarýnýn artmasý. Bu Çin'in stratejik ortaklýk modelinin ciddi bir cazibe haline gelmesini saðlýyor. Böylece orta ölçekli devletler çok yönlü bir uyum göstererek taraf seçme baskýsýndan kurtulmaya çalýþýyor. Çin'in ABD ile derinleþen rekabetinde Riyad-Washington arasýnda son dönemde ortaya çýkan gerilimlerden yararlanmaya çalýþtýðýný söyleyebiliriz. Ortadoðu özelinde yapýlan bu hamlenin ayný zamanda rekabeti geniþ bir alana yaymasý da bekleniyor. Ancak bu çabalara raðmen bölgede devam eden ABD angajmanýnýn bir anda ortadan kalkmasýný beklemek gerçekçi olmayacaktýr....Suudi Arabistan'ýn tarihsel geleneðin dýþýna çýkarak çýkarlarýný daha rasyonel bir düzlemde savunmak istemesi ve çok yönlü bir uyum yakalamaya çalýþmasý küresel ölçekte esen deðiþim rüzgarlarýnýn habercisi olabilir. Fakat bölgeye sadece ekonomi ve kalkýnma çerçevesinden bakan bir Çin ile bu deðiþimin gerçekleþmesi zor görünüyor." Bkz. https://www.hussoloji.com/
