Ýþ Kanunu'na göre, toplu iþçi çýkarýlmasýnda bazý hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Öncelikle iþçi sayýsýnýn 20 ve üzerinde olduðu iþyerlerinde toplu iþçi çýkarýmý söz konusu olup, bu sayýdan az iþçi çalýþtýrýldýðý takdirde toplu iþçi çýkartýlmasý hükümleri uygulanmaz. Yani, toplu iþçi çýkarmadan bahsedebilmek için öncelikle iþyerinde en az 20 iþ-çinin çalýþtýrýlmasý gereklidir.
Ýþyerindeki iþçi sayýsý;
a) 20 ile 100 iþçi arasýnda ise, en az 10 iþçinin,
b) 101 ile 300 iþçi arasýnda ise, en az yüzde on oranýnda iþçinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 iþçinin iþine 17'nci madde uyarýnca ve bir aylýk süre içinde ayný tarihte veya farklý tarihlerde son verilmesi toplu iþçi çýkarma sayýlýr.
Ýþveren, ekonomik, teknolojik, yapýsal ve benzeri iþletme, iþyeri veya iþin gerekleri sonucu toplu iþçi çýkarmak istediðinde bunu en az otuz gün önceden bir yazý ile iþyeri sendika temsilcilerine ve Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðü'ne bildirmesi gerekmektedir.
Ýþyerinin bütünüyle kapatýlarak kesin ve devamlý suretle faaliyete son verilmesi halinde, iþveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili il müdürlüðüne bildirmek ve iþyerinde ilan etmekle yükümlüdür.
Önemli bir hususta iþveren toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden itibaren altý ay içinde ayný nitelikteki iþ için yeniden iþçi almak istediði takdirde nitelikleri uygun olanlarý tercihen iþe çaðýrýr.
Mevsim ve kampanya iþlerinde çalýþan iþçilerin iþten çýkarýlmalarý hakkýnda, iþten çýkarma bu iþlerin niteliðine baðlý olarak yapýlýyorsa, toplu iþçi çýkarmaya iliþkin hükümler uygulanmaz.
Yapýlacak bildirimde iþçi çýkarmanýn sebepleri, bundan etkilenecek iþçi sayýsý ve gruplarý ile iþe son verme iþlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleþeceðine iliþkin bilgilerin bulunmasý zorunludur.
Fesih bildirimleri, iþverenin toplu iþçi çýkarma isteðini Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doðurur.
Ýlgili Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðü'ne bildirim yapýlmamasý fesih iþlemini hükümsüz kýlar. Ancak Yargýtay 9 Hukuk Dairesi'nin 29.01.2007 Tarihli, 2016/29843 Esas ve 2007/1029 Sayýlý Kararý özetle, "Toplu iþten çýkarma kuralýna uymama, iþ sözleþmesinin feshini geçersiz kýlmaz. Bu yükümlülüðe uymamanýn yaptýrýmý idari para cezasýdýr." denilmektedir.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu, "fesih bildirimleri iþverenin toplu iþçi çýkarma isteðini bölge müdürlüðüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doðurur" (Md. 29/6) hükmüne yer vermektedir.
Ýþçilerin 17. maddeye dayanýlarak yapýlacak iþ sözleþmesi fesihlerinde uyulmasý gereken fesih bildirim süreleri (ihbar önelleri), il müdürlüðüne otuz gün önceden yapýlan bildirim süresi içinde iþlemeyecek, otuz günlük sürenin sonundan itibaren iþlemeye baþlayacaktýr.
Bundan dolayý, iþçilerin kýdemleri de ya bildirim süresine (ihbar öneline) ait ücretin peþin ödenmesi halinde otuzuncu günün sonu itibariyle veya bildirim süresinin (ihbar önelinin) iþ arama izinli kullandýrýlmasý halinde önel sonu itibariyle hesaplanarak ödenecektir.
Diðer bir deyiþle, otuz günlük sürenin bitiminden itibaren fesih bildiriminin süresi iþlemeye baþlayacak veya bildirim süresine ait ücret peþin ödenmek þartýyla sözleþme sona erdirilebilecektir.
Yapýlacak Bildirimde Bulunmasý Gereken Hususlar
Ýþverenin yapacaðý bildirimde birtakým hususlarýn bulunmasý gereklidir. Bunlar;
* Ýþçi çýkarmanýn sebepleri,
* Bundan etkilenecek iþçi sayýsý ve gruplarý ile
* Ýþe son verme iþlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleþeceðine iliþkin bilgilerdir.
