Sürekli olarak yüksek emekli maaþýnýn formülü soruluyor. Hem bu köþede, hem de diðer gazetelerde sýk sýk dile getirilen konulardan biridir bu.
Herkesin bir gün emekli olma hayali yanýnda, yüksek bir emekli maaþý hayali de vardýr.
Emekli aylýklarýnýn hesaplanmasýnda 4/c memur, 4/b Bað-Kur’lu ve 4/a SSK’lý arasýnda farklýlýklar söz konusu.
1 Temmuz emekli maaþýndaki artýþlar da dikkate alýndýðýnda 4/a sigortalýlarýndan 1.500 TL emekli maaþý alanlar olduðu gibi, 7.500 TL SSK emekli maaþý alanlar da olacak.
Bir 4/a sigortalýsýnýn emekli aylýðý “aylýk baðlama oraný x ortalama aylýk kazanç” formülüyle bulunuyor. Bu sistemde emekli aylýðýný belirleyen en önemli etken ortalama aylýk kazanç ve aylýk baðlama oraný.
Bu bir kiþinin prim tutarýnýn ve prim gün sayýsýnýn ne kadar yüksek olursa, o kadar fazla emekli aylýðý baðlanmasý anlamýna geliyor. Ancak 2008 öncesindeki prim gün sayýsý ne kadar fazla olursa, emekli aylýðý o denli yüksek, yine 1.10.2008 sonrasý prim gün sayýsý ne kadar fazla olursa da emekli aylýðý o kadar düþük oluyor.
Dolayýsýyla yüksek emekli maaþýnýn en doðru yolu, sigorta primlerinin yüksek tutarlardan yatmasýndan geçiyor. Özellikle kendi primlerini kendileri belirleyen Bað-Kur’lular açýsýndan yüksek maaþ almak için primler yüksek tutardan yatýrýlabilecektir.
Ayrýca, Ocak 2000 dönemi öncesi askerlik, doðum ve yurt dýþý borçlanmalarýný yüksek prim ödeyerek borçlanýlmasý da emekli aylýðýný yükseltir.
2000 ÖNCESÝ VE SONRASININ ETKÝSÝ
Asgari ücret veya bir miktar üzerinde SGK primi ödeyenler açýsýndan hem 1 Ocak 2000 tarihi öncesindeki aylýk baðlama oranýnýn yüksek olmasý hem de alt sýnýr aylýðý uygulamasý nedeniyle Ekim 2008 dönemi öncesine ait çalýþmalarýn emekli aylýðýna etkisi yüksek oluyor.
Özellikle 2000 sonrasý dönemde ortalama aylýk kazancýn hesaplanmasýnda güncelleme katsayýsý ve TÜFE ile gayri safi yurt içi hâsýla geliþme hýzýnýn tamamý dikkate alýnýyor. Ancak, bu dönemin aylýk baðlama oraný 2000 öncesine göre daha düþük belirlendiði için aylýk miktarý da düþük baðlanýyor. 2000 öncesi çalýþmasý çok olan kiþinin, 2000 öncesi çalýþmasý az olan sigortalýya göre emekli aylýðý daha yüksek hesaplanýyor.
EMEKLÝ MAAÞI NASIL BELÝRLENÝYOR
4/a sigortalýsýnýn, emekli maaþlarýnýn hesaplanmasýnda 3 farklý dönem dikkate alýnýyor ve bu 3 dönemin de farklý uygulamalara baðlý olmasý nedeniyle farklý hesaplamalar yapýlýyor.
2008 yýlý sonrasýnda emekli olan bir SSK'lý (4/a'lý) için üç sistemden gelen aylýk;
-1999 yýlý ve daha öncesindeki çalýþmalarý için gösterge-katsayý sistemi olan son 10 yýlýn veya son 5 yýlýn ortalamasýna göre kýsmi bir aylýðý,
-2000 ile 2007 yýllarý arasýnda çalýþmalarý için TÜFE’li güncelleþtirilmiþ prim esasýna dayanan sisteme göre hesaplanan kýsmi bir aylýðý,
-2008 ve sonrasý için Aylýk Baðlama Oranlarýnýn düþürüldüðü ve Geliþme Hýzýnýn sadece %30'u hesaplamalara katýldýðý yeni sisteme göre hesaplanan bir kýsmi aylýðý,
Dikkate alýnarak belirlenmektedir.
BAÐ- KUR’LULARIN EMEKLÝ MAAÞI
Bað- Kur’lularýn emekli aylýklarýnýn hesaplanmasý da SSK’lýlar gibi üç dönem çalýþmalarý ve aylýk baðlama oranýna bakýlarak hesaplanýyor. 2008 öncesinde Bað-Kur’lular 24 basamaklý sisteme göre prim ödemekteydi. 2008 sonrasý ödenecek primleri asgari ücretle, asgari ücretin 7,5 katý arasýnda kendileri belirliyor. Bað-Kur’lular da 2000 öncesi dönemde yüksek basamaktan prim ödemiþler ise emekli maaþlarý da haliyle daha yüksek oluyor.
MEMURLARIN EMEKLÝ MAAÞI
Memurlar açýsýndan bakýldýðýnda ise, Ekim 2008’den önce ve sonra göreve baþlayanlar açýsýndan farklý hesaplama bulunuyor. Buna göre sosyal güvenlik reformu olarak adlandýrýlan 5510 sayýlý kanundan önce, yani Ekim 2008 öncesinde göreve baþlayan memurlarýn görevine ve unvaný esas alýnarak emekli aylýðý gösterge ve katsayý sistemine göre belirleniyor.
