Bir önceki yazýmýzda yüksek emekli maaþýnýn püf noktalarýný paylaþmýþtýk.
Yüksek emekli maaþýnýn en doðru yolu, sigorta primlerinin yüksek tutarlardan yatmasýndan ve buna baðlý olarak kazançlarýn yüksek olmasýndan geçiyor.
Yüksek emekli maaþýnda etkisi olan düzenlemelerden birisi de aylýk baðlama oranlarýdýr (ABO). 4/a, yani SSK’lýlarýn emekli aylýðý hesaplamasýnda üç ayrý dönem ve üç ayrý hesap var. Buna göre aylýk baðlama oranlarý çalýþma dönemlerine göre farklýlýk arz ediyor. Üç dönemdeki aylýk baðlama oranlarý emekli maaþýný doðrudan etkiliyor.
1. 2000 YILI ÖNCESÝ ÝÇÝN ABO
Bu dönemde Ortalama Yýllýk Kazanç üzerinden belirlenen gösterge sistemi kullanýlmaktadýr. Ortalama yýllýk kazanç, ödenen sigorta primi dikkate alýnarak hesaplanmaktaydý. Sigortalýnýn 2000 yýlý öncesine ait son 5 takvim yýlýndaki (üst göstergeden aylýða hak kazananlar için 10 takvim yýlýndaki) sigorta primleri toplamýnýn 5’e ( ya da üst göstergeden aylýða hak kazananlar için 10’a) bölünmesiyle belirlenmekteydi.
Beþ yýldan az hizmeti olan sigortalý için toplam matrah hizmet yýl sayýsýna bölünerek ortalama yýllýk kazanç ve buna karþýlýk gelen gösterge tespit edilmektedir.
31.12.1999 gününe kadar olan dönem için sistemde normal þartlarda 5.000 prim günü için göstergeden aylýk baðlanacak ise Aylýk Baðlama Oraný yüzde 60’dýr. Üst gösterge için oran göstergeye baðlý olarak yüzde 50 ile yüzde 59,90 aralýðýndadýr. En üst gösterge için bu oran yüzde 50’dir. Aylýk Baðlama Oraný, 5.000 prim gününden sonra her tam 240 gün için yüzde 1 ve ayrýca kadýnlar için 50, erkekler için 55 yaþýndan sonraki her tam yaþ için de yine yüzde 1 oranýnda arttýrýlmaktaydý.
Sigortalýnýn bu dönemde hesaplanacak aylýðý Gösterge x memur maaþ Katsayýsý x ABO (Aylýk Baðlama Oraný) formülüne göre belirlenir.
2. 01.01.2000-30.09.2008 TARÝHLERÝ ARASI ABO
Bu dönemde gösterge katsayý sistemi kaldýrýlarak, güncelleþtirilmiþ prim esasýna dayanan farklý bir sistem getirilmiþti. Sigortalýnýn 2000 ve daha sonraki yýllara ait prime esas yýllýk kazançlarý; kazancýn ait olduðu yýlý takip eden takvim yýllarý için TÜÝK tarafýndan açýklanan yýllýk TÜFE ve GH ile ayrý ayrý çarpýlarak güncel deðeri bulunmaktadýr.
Aylýk Baðlama Oraný, sigortalýnýn toplam prim ödeme gün sayýsýnýn ilk 3600 günün her 360 günü için % 3,5, sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2 ve daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarýnýn toplamýndan oluþmaktadýr.
Bu döneme ait bütün güncellenmiþ kazançlar toplanýr ve bu döneme ait prim gün sayýsýna bölünerek OGK (Ortalama Günlük Kazanç) bulunur. OGK 360 ile çarpýlarak OYK (Ortalama Yýllýk Kazanç) hesaplanýr.
Bu dönem için Aylýk Baðlama Oraný, sigortalýnýn toplam prim ödeme gün sayýsýnýn;
• Ýlk 3600 günün her 360 günü için % 3,5,
• Sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2,
• Daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarýnýn toplamýndan oluþmaktadýr.
Aylýk ise ortalama yýllýk kazancýn 12’de birinin ABO ile çarpýmý sonucu bulunan tutardýr.
3. 01.10.2008 TARÝHÝ SONRASI ABO
Bu dönemde en düþük aylýk baðlama oraný bulunuyor. Aylýk Baðlama Oraný her 360 gün için %2 olarak belirlenmiþtir. Ancak, 1.10.2008 tarihinden önce 3600 prim gün sayýsýný doldurmamýþ olan sigortalýlar için 1.10.2008 tarihinden sonra geçen 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için % 3 oraný esas alýnacak. Basit bir örnekle 9000 gün prim ödeyen sigortalý için;
- 1999 öncesi 9000 gün için yüzde 76,
- 01.01.2000-30.09.2008 döneminde ise 9000 gün için yüzde 65,
- 1.10.2008 sonrasý 9000 gün için yüzde 50 aylýk baðlama oraný uygulanacak.
Aylýk baðlama oranýnýn düþük olmasý, emekli aylýðýnýn tek baþýna düþük aylýk baðlanmasý anlamýna gelmez. Sistem deðiþtiði için oran da deðiþmiþtir. Yüksek tutarda sigorta primi ödenmiþse yüksek emekli aylýðý baðlanýr. Örneðin, 2000 yýlýndan önce en yüksekten 35 yýl prim ödeyerek emekli olan bir sigortalý için bugün emekli maaþý 4 Bin TL civarýnda. Oysa þimdi 35 yýl en yüksekten prim ödeyene 8 bin 500 TL civarýnda emekli maaþý baðlanabiliyor.
