Üç benzemez gibi duruyor ama iþte bu üç kelime manþetleri süslüyor. Latin Amerika ülkesi Bolivya, 192. kez ama bu defa 'gündüz gözüyle' yapýlan darbeye de þahit oluyor. Tabii insan soramadan edemiyor, bayram deðil seyran deðil güpegündüz darbe yapmak da neyin nesi? Hem de hükümet binasýna zýrhlý araçla.
Tabii iþin aslý öyle deðil. Bir süredir ilginç geliþmelere sahne oluyor dünya ve bunun merkezinde üç kilit kelime var: Bunlardan biri 'Gazze', diðeri 'BRICS' ve sonuncusu da 'Lityum'. 'Ýlginç zamanlarda yaþayasýnýz' duasýnýn vücut bulmuþ hali gibi dünya, gün geçmiyor ki þaþkýnlýðýmýz artmasýn, kaygýmýz katmerlenmesin. Herkesin 'Ýsrail'in Lübnan'a saldýrýsý' haberini beklediði ve konuþtuðu anlarda ters köþe haber Latin Amerika'dan geldi. Bolivya'da General Juan Jose Zuniga, iktidar partisi MAS içindeki farklý fraksiyonlardaki partiye hakim eski Baþkan ve 'kýzýlderili' Evo Morales ile bürokrasiye hakim þimdiki Baþkan Luis Arce arasýnda bir süredir devam eden siyasi çekiþmeden yararlanarak baþarýsýz bir darbe giriþiminde bulunuyor. Asýl hikaye ise bundan sonra anlaþýlýyor.
Meðer sahip olduðu yeraltý ve yerüstü zenginliklere-ki neler olduðunu birazdan detaylýca anlatacaðýz-raðmen ekonomik kriz yüzünden son günlerde sokaklarýn karýþýk olduðu Bolivya'da hali hazýrda sol/sosyalist bir idare, Kasým 2023'te 'Gazze' nedeniyle Ýsrail ile iliþkiyi kesiyor, daha da ötesi ve baþlýðýmýzýn diðer kelimesi olan 'BRICS' üyeliði için giriþim baþlatmýþ.
Bu iki meselenin altýný kazýyýnca neler çýktý neler. E tabi arþiv unutmaz; 25 Haziran 2020 tarihli bir sosyal medya yazýþmasý tam da bu ülke ve yapýlam darbe giriþimi ile ilgili, sadece 'küçük' bir ayrýntýyla: Lityum. Ýþte bu yukarýdaki baþlýðýmýza ilave etmemiz gereken ve yazýlarýmýzda 21. Yüzyýlýn 'petrolü' dediðimiz o meþhur 'lityum'u alabilmek için ABD'nin Bolivya'da 'darbe' planladýðýnýn yazdýðý sosyal medya paylaþýmýna Elon Musk'tan 'vurucu' yanýt geliyor: 'Kime istersek darbe yaparýz. Bunu kabullenin.'
Dahasý daha da ilginç. Daha bir yýl bile dolmayan bir geliþme olayý daha da 'vay be' kývamýna getiriyor. Amerika'da 'Kamu Diplomasisi'nden sorumlu Baþkan Danýþmanlýðý görevine getirilen Elliott Abrams. Kimdir diye baktýðýmýzda 70-80'lerde Orta ve Latin Amerika'daki 'olaylar'la iliþkilendirilmiþ bir isim olarak 'Nikaragua Kasabý' lakabýyla karþýmýza çýkýyor. Ve hikaye burada berraklaþýyor. '21. Yüzyýlýn Petrolü' olan 'deðerli madenler'i olan ve Rusya-Çin ekseniyle 'yakýnlaþmaya' baþlayan ülkelerde hareketlenmeler baþlamýþ. Venezuela'nýn Guana'ya yerleþmesi, Tek Kuþak Tek Yol'un Deniz Anlaþmasý'ný imzalayan Ekvador'da kartellerin isyaný ve dün Bolivya'da 'baþarýsýz' darbe giriþimi.
Olaylar silsilesinin Bolivya kýsmýnda biraz daha arþivleri karýþtýrýnca gözümüze çarpan ve bu anlattýklarýmýzla baðdaþan baþka geliþmeler de var. Bunlardan ilki 13 Aralýk 2023 tarihli habere göre Bolivya'nýn Rusya ile 450 Milyon Dolarlýk lityum anlaþmasý haberi. Altýndaki resim ise ROSATOM'un Bolivya'nýn El Alto þehrinde denizin 4 km altýnda inþaasý devam eden Nükleer Teknoloji Araþtýrma ve Geliþtirme Merkezi'nin ilk reaktöründe çalýþanlarýn fotoðrafý.
Anlaþýlan iki ülke arasýndaki iliþki geliþip derinleþiyormuþ ki bir haber daha çýkýyor karþýmýza. Bu sefer çok daha yakýn tarihten yaklaþýk 15 gün öncesine ait: Bolivya Devlet Baþkaný Luis Arce ile Rusya Devlet Baþkaný Vladimir Putin ile görüþmesinde 'BRICS' üyeliðinin gündeme gelmiþ.
Tabii durum böyle olunca Bolivya'daki 'rezervlere' biraz daha yakýndan bakmak icap ediyor. Bir de ne görelim; Bolivya, lityum açýsýndan dünyanýn 'en zengin' ülkesi. Yani gerçekten de 'bayram deðil, seyran deðilmiþ'; bütün bu süreç yazýlarýmýzda hep sözünü ettiðimiz yere varýyormuþ: Dünyada bir 'büyük güç mücadelesi' var ve taraflar bu hususta diðerini alt etmek için 'istikrarsýzlýk' yaratma, diðer taraftan da da kendi 'mukavemeti'ni artýrmak için 'stratejik' iþbirlikleri geliþtirmekte birbiriyle yarýþýyor. Ýþte bu konuda karþýmýza o üç kilit kelime çýkýyor: 'Gazze', 'BRICS', 'Lityum'.
