Epeyce bir zamandýr yapýlan kamuoyu araþtýrmalarýnda iki konu öne çýkmakta. Bunlarýn ilki ekonomi, diðeri sýðýnmacýlar mevzu.
Ýkinci baþlýðýn siyasi fýrsatçýlar tarafýndan suni olarak kýþkýrtýldýðý ne kadar gerçekse ilkiyle alakalý olarak ortaya çýktýðý da doðrudur.
Haliyle seçimler yaklaþýrken Suriye'deki savaþtan kaçarak ülkemize sýðýnan misafirler toplumun ve siyasetin gündeminde olmayý sürdürecek.
Bu yüzden konuyu seçim sürecine etkileri üzerinden takip ederken hem Türkiye'deki Suriyelilere dair nabýz tutmak hem de sýnýrýn öte yanýnda TSK'nýn oluþturduðu güvenli bölgede durumun nasýl olduðunu görmek için Bülbülzâde Vakfý'ndan gelen daveti hemen kabul ettim.
Bülbülzade Vakfý merkezi Gaziantep'te bulunan ama alan çalýþmalarýna baðlý olarak Türkiye'nin pek çok ilinde aktif olan bir sivil toplum kuruluþu. Gençlere yönelik eðitim kültür sanat spor, Suriyeli sýðýnmacýlar için uyum temelli çalýþmalar yapýyor.
Vakfýn çalýþmalarýnýn temelini yeme, içme, barýnma gibi biyolojik ihtiyaçlar dýþýndaki, insaný insan yapan donanýmlara odaklanma oluþturuyor. Eðitim ve kültürel donanýmý da insani yardým kategorisinde görüyor yani.
Gaziantep modeli diye adlandýrýlan, Bülbülzade Vakfý baþta olmak üzere sivil toplum kuruluþlarýnýn, Vali Davut Gül ile Belediye Baþkaný Fatma Þahin'in etkin ve nitelikli katkýlarý sayesinde þehirde bu zor süreç gayet uyumlu ve huzurlu iþlemiþ.
Suriye'nin kuzeyinde oluþturulan güvenli bölgelerde Yurt Dýþý Türkler Baþkanlýðý iþbirliðiyle dört Anadolu Kültür Merkezi (AKM) açýlmýþ.
Afrin'de, El Bab'da, Cerablus'ta ve Azez'de açýlan AKM'lerde küçük çocuklardan gençlere, kadýnlara yetiþkinlere çeþitli alanlarda seminerler kurslar eðitimler veriliyor.
Gaziantep'teki Suriyeliler için de benzeri çalýþmalar devam ediyor. Bundan baþka olarak Gaziantep'teki Suriyeli kanaat önderleri ve entelektüellerle birlikte Suriyeli topluluðunun nabzýný tutuluyor, uyumu konusunda iþbirliði yapýyor.
Güvenli bölgelerdeki kültür merkezlerine kütüphaneler kurmuþ Vakýf. Ama raflardaki kitaplarýn sayýsý ve türü sýnýrlý. Artýrmak gerek o yüzden. Kitap baðýþýnda bulunmak isteyenler Bülbülzade Vakfýnýn adresine gönderebilirler hediyelerini.
Bu zaruri giriþin ardýndan gözlemlerimi ve dinlediklerimi aktarmak istiyorum þimdi.
**
Savaþtan can havliyle, çoluk çocuk, yayan yapýldak kaçan sýðýnmacýlar sýnýrdaki tel örgülere dayandýðýnda defalarca gittim bölgeye.
Ýlk kabulleri, ilk çadýr kentleri, çadýrlardaki zorlu yaþamý defalarca haberleþtirdim, izlenimlerimi Star gazetesinde yazdým, televizyonlarda anlattým.
Güvenli bölgeler oluþturulduktan sonra da gittim harekat bölgelerine. Uzmanlarla röportajlar yaptým, yazdým, aktardým.
Öncekilerin aksine bu kez El-Bab'dan memnuniyetle, þükürle, büyük umutlarla döndüm.
Gündelik hayatýn normalleþtiði, asayiþ ve ticaretin rutinleþtiði, insanlarýn geleceðe dair inancýnýn arttýðý yeni bir evreye geçilmiþ çünkü.
**
Halep'in kuzeyindeki El-Bab'a sabah saatlerinde Elbeyli Sýnýr Kapýsýndan geçerek girdik. Sýnýr kapýsýna varana kadar, yaklaþýk 1 km'lik bir alana yol boyunca park etmiþ týrlar gördük. El-Bab'a girip çýkarken de yollar týrlarla doluydu. Güvenli bölgelerde canlanan gündelik hayatýn, ticaretin bir göstergesi olmalý.
Kapýdaki iþlemler yarým saati buldu.
Suriye'nin kuzeyine geçtikten sonra dikkatimi çeken ilk þey yollarýn düzelmesi oldu.
Çünkü Türkiye Þubat 2017'de Fýrat Kalkaný Harekatý'yla terör örgütü DEAÞ'tan kurtarýlan El Bab ilçesinde diðer güvenli bölgelerde olduðu gibi eðitim, saðlýk ve asayiþ sisteminin yaný sýra bölgenin alt yapýsýný ayaða kaldýrmak için çalýþmalar yaptý, yapýyor.
Yerel konsey tarafýndan yönetilen El Bab'ýn çehresi Türkiye'nin destekleriyle hayli deðiþmiþ. Binalarýn cephelerindeki kurþun deliklerini saymazsak savaþýn izleri ortadan kaldýrýlmýþ. Þehirde hiç enkaz moloz görmedim mesela.
Kavþaklarda, yol ayrým noktalarýnda mevkiye göre Özgür Suriye Ordusu askerleri ya da trafik polisleri denetim yapýyor ama durdurulan bir araca rast gelmiyoruz.
Yol kenarlarýndaki çadýr sayýsý çok azalmýþ. Araç sayýsýnda ise ciddi artýþ var. El-Bab ilçe merkezine giderken içinden geçtiðimiz organize sanayi bölgesinde dükkanlarýn hemen tamamý açýktý. Belli ki daha çok çýkma yedek parçalarla mevcut araçlar gereçler tamir edilip kullanýma sunuluyor. Bu bile çarklarýn dönmeye baþlamasý için iyi bir baþlangýç. Dükkanlarda ustalar çýraklar, çalýþanlar yan gelip yatanlar her þey tastamam görünüyor.
El Bab'ýn kalkýnmasý ve geri dönen Suriyelilerin istihdamýna önemli bir katkýda sunmasý beklenen yeni Organize Sanayi Bölgesi'nin yapýmý tamamlanmýþ. Ýlçe merkezine 5 kilometre mesafede yer alan El-Bab 1. Organize Sanayi Bölgesi 561 bin metrekarelik geniþ bir arazi üzerine kurulu. Temeli 2018'de atýlan Birinci Sanayi Sitesi'nin binlerce insana iþ saðlamasý, bölgede istikrarýn saðlanmasýna katký sunmasý ve yerel ekonomiyi güçlendirmesi bekleniyor.
Benzin ihtiyacý yol kenarlarýndaki tek tabanca yakýt pompalarýndan karþýlanýyor. Ama rafine edilmemiþ petrolün kullanýlmasýndan olsa gerek insanýn genzini yakan bir hava var þehir merkezinde.
Elektrik direkleri ayakta. Pek çok evin ve iþyerinin bahçesinde ya da çatýsýnda güneþ panelleri parlýyor.
Tahrip edilen su þebekesi ve sýhhi tesisat onarýlmýþ ama yaz aylarýnda bazý kuyularýn kurumasýyla su sýkýntýsý yaþanmaya baþlanmýþ. Yollarda traktör arkalarýna baðlanmýþ su tankerleri görüyoruz, yalpalaya yalpalaya ilerleyen.
El Bab tarýma elveriþli topraklara sahip. Araziler zeytin ve fýstýk aðaçlarýyla dolu. Tarlalar sürülmüþ, toprak kabarmýþ.
Þehir merkezine girince caddelerdeki kalabalýk ve hareketlilik þaþýrtýyor beni. Kadýnlar gençler çocuklar sokaktalar. Manavlarda meyvelerin sebzelerin bolluðu canlýlýðý göz alýyor. Muzlarý çok lezzetli diyorlar, dayanmýyoruz, bir manavdan muz alýyoruz. Tanesi 1 TL!
Ocak 2014 öncesinde yani DAEÞ kenti ele geçirmeden önce El Bab'ýn nüfusu 200 bin civarýndaydý. DEAÞ'tan kaçanlarla boþalan ilçe nüfusu 40 bine kadar düþtü. TSK ve ÖSO'nun ortak mücadelesiyle kurtarýlmasýnýn ardýndan ise ilçe nüfusu hýzla arttý. Geri dönüþlerle birlikte halihazýrda El Bab'da nüfus 500 bine ulaþmýþ.
**
El Bab Anadolu Kültür Merkezinde halihazýrda 600 kiþi eðitim alýyor. Eðitim, kültür, sanat ve fikir çalýþmalarý, dil kurslarý, hat ve müzik kurslarý, meslek edindirme kurslarý verilen AKM'yi ziyaret ettiðim saatlerde sýnýflar dopdoluydu.
Bir grup çocuktan oluþan koro def çalýp þarkýlar söylüyor. Bir grup çocuk zeka oyunlarýyla meþgul.
Bir sýnýfýnda karakalem resim çalýþmasý yapýyor genç kýzlar. Bir diðerinde hat çalýþýyorlar. Birinde Arapça, bir diðerinde Türkçe eðitimi alýyorlar. Bir baþka sýnýfta Türkiye'den gelen bir uzman özel eðitim öðretmenlerine ders veriyor.
Ben de hemen tamamý kadýnlardan, genç kýzlardan oluþan bir topluluða "yeni medya ve dezenformasyon" üzerine bir sunum yaptým. Not alarak, soru sorarak katýldýlar toplantýya.
Harap bir þehrin göbeðinde pýrýl pýrýl bir kültür merkezi.
Yaþadýklarý evlerden, yýkýntýlardan, sýkýntýlardan, travmalardan, çadýrlardan çýkýp buraya geliyor ve akþama kadar iyi vakit geçiriyorlar burada. Bir idealin cisimleþmiþ hali gibi AKM. Gelecekten kýsa bir ön gösterim.
El Bab'dan Türkiye'ye dua minnet ederek, selam göndererek uðurluyorlar beni.
**
Gaziantep'teki Suriyeliler Topluluðu ile buluþuyoruz akþam. Eðitimli kültürlü entelektüellerden oluþan bir topluluk. Gaziantep'teki Suriyelilerin þehre uyumu, sorunlarýn sorunsuz çözümü, Ensar ile iletiþimin saðlýklý yürütülmesi gibi konularda inisiyatif alýyorlar. Kanaat önderliði yapýyorlar bir nevi.
Onlarýn ýsrarla dikkat çektiði nokta sürece daha fazla katký verebilmek.
Güvenli bölgelerde ya da Türkiye içinde yürütülen projelere dahil olmak, hem uzmanlýk alanlarýyla ilgili hem de Suriyelilerin uyumunun saðlanmasý, geri dönüþ için rýzalarýnýn inþa edilmesi gibi süreçlere katýlmak istiyorlar.
Ýþrak adýnda bir gazete çýkaran Suriyeli gazeteciler bilhassa saðlýklý haberlerin üretilmesi, medya manipülasyonlarýnýn, algý operasyonlarýnýn önlenmesi konusunda Türk medyasýyla iþbirliði yapmak istiyorlar.
Bu taleplerin doðru ve isabetli olduðunu düþünüyorum ben de.
Bir milyon Suriyelinin kendi isteðiyle güvenli bölgelere dönüþünü saðlayabilmek için de faydalý bir öneri bu, kalacaklarýn uyumunu saðlayabilmek için de.
Ýlgili makamlara ve muhataplara iþte buradan iletiyorum.
