Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn Irak ziyareti, 12 yýl sonra gerçekleþmiþ olmasýyla birçok önemli gündem maddesini taþýyor ve bu açýdan tarihi bir öneme sahip. Ziyaretin ana baþlýklarý arasýnda terörle mücadele, enerji iþ birlikleri ve kalkýnma projeleri yer alýyor.
Türkiye'nin coðrafi konumu gereði, sýnýr komþusu Irak'ta yaþanan belirsizlikler ve istikrarsýzlýklar nedeniyle bölgesel dinamiklerden doðrudan etkileniyor. Özellikle Irak'ta yaþanan siyasi ve güvenlik sorunlarý, terör örgütleri için potansiyel faaliyet alanlarý oluþturuyor.
Terör Meselesi
ABD'nin Saddam sonrasý dönemde bölgeye demokrasi ve refah getirme vaatleri, zamanla iç savaþlar ve krizlerle dolu bir sürece dönüþmüþ, bu da bölgenin istikrarsýzlaþmasýna neden olmuþtu. 2014 yýlýnda DEAÞ, Irak'ýn yaklaþýk üçte birini iþgal etmiþti. Bu süreçte Türkiye, Irak'ýn terörle mücadelesine önemli destekler verdi. Ancak, müttefikimiz ABD'nin DEAÞ'a karþý savaþta PKK'ya desteðini sürdürmesi, müttefiklik iliþkileriyle doðrudan çeliþiyor.
Ankara, DEAÞ ile etkin bir þekilde mücadele ederken Irak'ýn toprak bütünlüðünü koruma yönünde de somut adýmlar atýyor. Özellikle Türkiye-Irak 2. Güvenlik Zirvesi sonrasýnda Irak tarafýndan ilk defa PKK'nýn yasaklý örgüt olarak ilan edilmesi, Türkiye ve Irak silahlý kuvvetlerinin Ortak Harekat Merkezi kurmalarý ve bu merkez aracýlýðýyla PKK'nýn Irak topraklarýndaki faaliyetlerinin sonlandýrýlmasý önemli geliþmelerden. Türkiye, net bir þekilde adým atýlmadýðý takdirde Türkiye-Irak sýnýrýnda 30 kilometrelik bir güvenli hat oluþturacaðýný ve gerekirse operasyon yapmaktan çekinmeyeceðini açýkça belirtmiþtir. Bu durum, Türkiye'nin sýnýrýn ötesinde bir terör örgütü istemediðini ve bu konuda gerekli önlemleri alacaðýný gösteriyor.
Kalkýnma Projesi
Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn ziyaretini önemli kýlan unsurlardan biri de "Kalkýnma Yolu Projesi"dir. Özellikle pandemi sonrasý, bölgesel ve küresel aktörler, Ýpek Yolu gibi alternatif ticaret güzergahlarýný geliþtirme çabalarýný hýzlandýrdý. Tarih boyunca ticaret yollarý, ülkeler ve toplumlar arasýnda yakýnlaþmayý saðlamýþ, ekonomik entegrasyon zamanla siyasi bütünlüðe evrilmiþtir. Örneðin, Alman birliði saðlanmadan önce, Bismarck öncelikle Alman prenslikleri arasýnda gümrük birliðini kaldýrarak toplumsal birlikteliði saðlamýþ ve bu süreç Almanya'nýn birleþmesine katkýda bulunmuþtur. Benzer þekilde, Fransa ve Almanya tarih boyunca iki kez savaþmýþ ve zamanla Avrupa Kömür ve Çelik Topluluðu (AKÇT) içinde ekonomik bütünlüðü saðlayarak günümüz Avrupa Birliði'ne (AB) dönüþmüþtür. Bu baðlamda, Ankara, sýnýr komþusu ile kalýcý ve sürdürebilir iliþkiler kurmayý, Kalkýnma Yolu Projesi gibi ekonomik güzergahlarý saðlayan projelerle pekiþtirebilir. Zira "Kalkýnma Yolu Projesi" olarak da bilinen bu giriþim, Asya piyasalarýný Avrupa'ya baðlamayý hedefleyen ve Çin'in Kuþak ve Yol Projesi ile entegre olabilecek önemli bir alternatif olarak öne çýkýyor. Türkiye, bu projeyle Süveyþ Kanalý, Nabu'l Mendeb ve Hürmüz Boðazý gibi daha maliyetli ve güvenlik açýsýndan tartýþmalý asu yollarýna bir alternatif sunmayý amaçlýyor. Projenin tahmini maliyeti 17 milyar dolar ve uzunluðu ise 1200 kilometredir. Irak, projeye katýlýmýyla kendi zenginliklerini Avrupa piyasalarýna sunmanýn yaný sýra Asya ve Körfez ülkelerinin yeraltý kaynaklarýnýn uluslararasý pazarlara ulaþmasýnda da önemli bir rol oynayacak.
Enerji
Kerkük-Yumurtalýk boru hattý, Irak'ýn petrol rezervlerini Türkiye üzerinden dünya pazarlarýna taþýyan stratejik bir enerji güzergahý. Bu boru hattý, yýllýk yaklaþýk 1,5 milyon varil petrol taþýma kapasitesine sahip. Boru hattýnýn kapalý olmasý, hem Irak'ýn petrol gelirlerinde düþüþe yol açmakta hem de global petrol arzýnda önemli bir rol oynayarak enerji piyasalarýný etkiliyor. Irak'la bu alandaki iþ birliðimizin geliþmesi, kaynak ve güzergâh çeþitliliði saðlamasý bakýmýndan, uluslararasý enerji güvenliðine de katkýda bulunacak.
Bu ziyaret, bölgesel ekonomik ve siyasi istikrarýn pekiþtirilmesine katkýda bulunarak, uzun dönemde terörle mücadele ve enerji güvenliði konularýnda olumlu etkileyecektir. Ayrýca, Kalkýnma Yolu gibi projelerin hayata geçirilmesi, bölgesel entegrasyon açýsýndan tarihi bir adým olarak deðerlendirilmeli.
