Cumhurbaþkaný Erdoðan'ýn önceki gün açýkladýðý Ýnsan Haklarý Eylem Planý üzerinde, Adalet Bakanlýðý çok uzun zamandýr ve derinlemesine tetkikler yaparak çalýþmaktaydý. Geniþ toplum kesimleriyle görüþmeler yapýldý. Pek çok STK ile toplantýlar yapýldý, sendikalarla görüþüldü, siyasi partilerin önerileri dinlendi.
Basýn mensuplarýyla da kademeli olarak görüþmeler yapýldý. Açýklanan eylem planýnda yer alan baþlýklarýn bu toplantýlarda çok detaylý þekilde konuþulduðunu kendimin de katýldýðý birkaç toplantýdan bizzat biliyorum.
Þunu da ifade etmeliyim, eylem planý hazýrlanýrken yapýlan çalýþmada her türlü fikri-ideolojik ajandaya sahip kesimlerle görüþmekten çekinilmedi. Avrupa Birliði'nin kritik ettiði konularýn da üzerinde duruldu.
Referans maddelerinin yanýnda, vatandaþý doðrudan adliye ile münasebetinde yaþadýðý pratik sorunlardan tutun da hukuk insanlarýnýn insan haklarý nosyonu hususunda daha hassas ve donanýmlý hale getirilmesi gibi hukuk sisteminin orta ve uzun vadede kalitesini artýracak maddelere kadar çok geniþ bir çerçeve içinde ele alýndý eylem planý. Hukuk fakültelerinin 5 yýla çýkartýlmasý, fakülte taban puanýn 120 binden 100 bine çekilmesi, hakim ve savcýlara Anayasa Mahkemesi'nde staj imkaný gibi bu kapsamda deðerlendirilebilir.
En fazla hak kayýplarýnýn yaþandýðý alan yargýlamalarýn çok uzun sürmesi... Geç gelen adalet adalet deðildir lafý boþuna söylenmemiþ. Yargýlama süreleri, arabuluculuk kurumunun devreye girmesiyle birlikte eskiye oranla farkedilir seviyede azalmýþ olsa da hala vatandaþý hakkýný mahkemede aramaktan imtina ettirecek denli uzun. Þikayetinizin davaya dönüþmesi, mahkemelerin nihayetlenmesi apayrý çileden çýkartýcý süreçler.
Basýna yansýyanlar daha ziyade siyasi davalar oluyor. Ancak iþ yükünden dolayý asýl uzayan davalar aðýr cezalarda deðil de asliye ya da sulh mahkemelerinde görülen davalar.
Bizzat yaþadýðým için biliyorum, hiçbir çetrefilli tarafý olmayan, çerçevesi belli bir davanýn sonuçlanmasý için 3 yýldýr bekliyoruz.
6 ay arayla verilen mahkeme günlerinden sonuncusuna gittiðimizde mahkeme baþkanýnýn izinli olduðunu öðrendik. Dilekçe yazmamýz istendi ve bize yeni mahkeme tarihi verileceði söylendi. Eylül'den beri bekliyoruz.
Bu býktýrýcý süreler, vatandaþýn adliyeleri hak arama kapýsý olarak görmesine mani oluyor. Haksýzlýða uðradýðýný düþünen insanýn bunun telafi edileceðine inancýnýn kalmamasý ise toplumsal bir maliyete dönüþüyor.
Bu yüzden gerekçeli kararýn 30 gün içinde yazýlmasý þartý, idareye yapýlan baþvurularýn cevaplama süresinin 30'a çekilmesi gibi süre tahditlerinin getirilmesi, bundan sonra hakim izinliymiþ, hakim hastaymýþ gibi mazeretlerin vatandaþýn aleyhine bir sürece dönüþmeyecek olmasý ve süreci hýzlandýracak dijital alt yapýnýn güçlendirilmesi çok önemli bence.
Anayasa Mahkemesi ve ilk mahkemeler arasýndaki farklý tutumun sýkça kamuoyuna yansýdýðý malum. Bana raðmen AYM'ye bireysel baþvuru hakkýnýn daha da kolaylaþtýrýlmasý, "Ýnsan Haklarý Eylem Planý'nda her þey var ama yargýnýn siyasallaþmasýna dair bir önlem yok" zýrvalamasý yapanlarýn gözünden kaçmýþ olacak.
Farklý dine mensup vatandaþlarýn da kendi dini bayramlarýnda kamudan izinli sayýlmasý, ifade vermek için mesai saati dýþýnda gözaltýna alma, otelde gece yarýsý gözaltý gibi uygulamalara son verilmesi, iþkence iddialarýyla ilgili disiplin soruþturmalarýnda zaman aþýmýnýn kaldýrýlmasý, eþe karþý iþlenen suçlarda öngörülen aðýrlaþtýrýcý sebebin boþanmýþ eþi de kapsayacak olmasý, aðýr hasta, yaþlý veya engelli hükümlülerin cezalarýnýn konutlarýnda infazý, yaþ veya saðlýk sebebiyle hayatýný tek baþýna idame ettiremeyen hükümlülere denetimli serbestlik imkaný getirilmesi gibi pek çok baþlýkta iyileþtirme içeriyor Ýnsan Haklarý Eylem Planý.
Ve yeni anayasa için de iyi çalýþýlmýþ bir altlýk olma özelliði taþýyor.
