Sessiz sedasýz bir yönetmelik deðiþikliði girdi hayatýmýza. Ticaret Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanan Mesafeli Sözleþmeler Yönetmeliðinde Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayýmlandý. Buna göre, bundan önce var olan elektronik ürünlerdeki koþulsuz iade hakký kaldýrýldý. Diðer ürünlerdeki iadelerde de masrafýn tüketiciye ait olmasýna karar verildi.
**
Bu aslýnda; Avrupa Birliði (AB), Avrupa Ekonomik Alaný (AEA) ve Birleþik Krallýk'taki yasalarla birlikte düzenleniyor. Yani Batý standartlarý neyse o uygulanýyor. Eyvallah. Buna bir sözümüz yok. Dahasý bu düzenlemenin asýl amacý, Hepsiburada, Trendyol, N11 gibi alýþ-veriþ sitelerinin statüsünü tahkim etmek. Örneðin ayýplý bir gönderim olmasý durumunda pazar yeri ile satýcýnýn ortak sorumluluðu olduðunu tescillemek için yönetmelik deðiþti. Ama deðiþirken de dev bir problemi orta yere býraktý.
**
Öncelikle firmalar; stok bulundurma zorunluluðu olmadýðý için, personel maliyeti minimum seviyede kaldýðý için, maðaza/showRoom gibi kirasý yüksek yerlerden uzaklaþýp, estetik giderleri en alt seviyeye çektikleri için, internetten ticarete bayýlýyordu. Hatta teþvik etmek amacýyla ayný ürünü internetten, maðaza fiyatýnýn altýna bile sattýklarý oluyordu. Müþteriler de çeþitli avantajlarý nedeniyle interneti tercih ediyordu. Yasalar da 'görmeden' yaptýðýmýz bu alýþ-veriþlerde dolandýrýlmamýzýn önüne geçmek için çeþitli kolaylýklar saðlamýþtý. 'Koþulsuz cayma hakký' iþte bunlardan biriydi. Pek çok Avrupa ülkesinde bu cayma süresini sistem, alýþ-veriþin tamamlanma süresi olarak tanýmlýyor ve parayý satýcýnýn hesabýna geçmek için, 14 günün dolmasýný bekliyor. O denli ileri derecede tüketiciyi koruyan bir haktý bu. Misal maðazada böyle bir hakkýnýz yok.
**
Gözümün önünde yaþanan bir saçmalýðý anlatayým. Adam televizyonu satýn aldý. Ödemesini yaptý. Sonra kutuda eksik vesaire var mý diye paketi açtýlar satýþ görevlisi ile birlikte. Emin olmak için de fiþe takýp çalýþtýrmak istediler. Televizyon çalýþmadý. Daha maðazadayýz. Bir kaç saniyede oluyor bütün bunlar. Adam gayet rahat 'peki o halde bana baþka bir kutu verin' dedi. Ne oldu biliyor musunuz? Yeni bir kutu vermediler. O televizyonu servise yolladýlar. Sonrasýnda ne oldu bilmiyorum. Ama daha satýn aldýðý anda bile üstelik arýzalý çýktýðýný herkesin gördüðü bir televizyonu, deðiþtirmediler. Bakýn iade almadýlar demiyorum. Aynýsýyla deðiþtirmediler. Ama bu durum internette olduðunda hemen tartýþmasýz; iade ise iade, deðiþimse deðiþim, ne gerekirse yapýlýyordu. Artýk yapýlmayacak... Maðazada yaþanan bu tablonun aynýsý þimdi e-ticarette de yaþanacak...
**
Peki, bu neye yol açacak? Arz edeyim. Bu sayede belki cep telefonu diye salatalýk satýn almayacaksýnýz ama görmeden aldýðýnýz bir ürünü de iade edemeyeceksiniz. Misal yeni nesil cep telefonlarýnda, 'pro' dendiðinde, normalin biraz daha büyüðü olabileceðini düþünüyorsunuz. Oysa bir marka kimseye hissettirmeden cep telefonlarýnýn boylarýný küçültmüþ meðer. O marka ve modelin 'PRO' versiyonunu isterseniz ancak normal standart boy telefona sahip oluyorsunuz. Þimdi, 'büyük boy istemem' deyip, 'pro' yerine 'normal' bir telefon sipariþ eden adam, görmeden aldýðý bu ürün için nasýl arayacak hakkýný? Ayýplý desen deðil. Arýzalý desen deðil. Ýstediðinden baþka bir ürün de gelmemiþ. Ama bu telefon o çok istediði telefon deðil. Ve nereden bakarsan bak, üç-dört asgari ücret kadar da para ödemiþ ürüne.
**
Deðerli dostlar. Bu yönetmelik iptal edilmezse dolandýrýcýlara da gün doðar. Eðer internetten ticareti teþvik etmek, yaygýnlaþtýrmak ve sektör olarak büyütmek istiyorsanýz, bunun yolu tüketiciyi korumaktýr. Eðer tüketici kendini yalnýz hissederse servis-alan saðlayýcýlardan, pazar yeri iþletmecilerine, satýcýlara kadar kimse bu durumdan mutlu olmaz. E-ticaret hacmi pandemi ile birlikte bambaþka bir noktaya doðru týrmanýrken bu hýzý durduracak adýmlar atmaktan kaçýnmak lazým...
