Nasýl da "irrite" edici "baþlýk" oldu deðil mi?
Dünyada hukuk, uluslararasý sistem, devletlerin güvenliði, toprak bütünlüðüne inanan ve bu retorik ile eðitilen bizler, aslýnda dünyada hukukun olup olmadýðýný; bu "irrite" edici cümle ile sorguluyor oluyoruz.
Normal de, bir ulusun, bir devletin, bir ülkenin "kaderini", kendi halký belirlemeliyken; baþkalarýnýn "fiþ" çekip çekmediðinden bahseder olduk þimdi. Tabii bu iþin felsefesinde ve siyasetinde ise, küresel hesaplaþmanýn "seyircisi" ve "iþtirakçisi" rolündeyiz.
Ýran devleti çevresine, hep kendi "çýkarlarý" ile baktý ve Fars milliyetçiliði üzerine inþa edilen Ýran devleti, hep Þia mezhebi ile geniþleme yolunu takip etti.
Bu yola tek baþýna gelmedi. Dün "destekleyenler" için, bugün "sorun" ve "durum" farklýdýr.
Ýran, Türkiye karþýtý tutumu ve Azerbaycan nefreti ile kendinden sýk sýk söz ettirdi. Suriye'de karþýmýza düþmanca çýktý. Azerbaycan üzerine hesap-kitap yapýyor ve Ermenistan ile iþbirliði içinde gelecek "inþa" etme peþinde.
ABD-Ýsrail ittifaký da, Ýran üzerine yeni bir süreç inþasýna uzun zamandan beri baþlasa da, eline ciddi "enstrüman" arayýþýnda olduðu açýktýr.
Azerbaycan "kozu" eline yarýyor ve Azerbaycan'ý bu koz için "kullanmak" istediði de "açýktýr".
Peki, bunu, Azerbaycan yönetimi görüyor mu?
Ve nasýl tavýr sergileyecek?
Azerbaycan Baþkaný Ýlham Aliyev'in süreci iyi yönettiði, açýkgözle bakýlýrsa gözükmekte. Ýsrail, Azerbaycan milliyetçi "damarýna", özellikle hitap eden bir tutum içinde. Kendince bu damar üzerinden Ýran'ýn baþýný "aðrýtmak" ister.
Azerbaycan'ýn, Tahran Büyükelçiliðine yönelik son saldýrý konusu, her ne kadar içeriði tartýþmalý olsa da, Ýran resmilerinin ve resmi siyasetinin yansýmasý "akýl" alýr cinsten olmadý!
Azerbaycan bu kindar tutuma karþý, Ýran'la diplomatik "iliþkilerini" kesti. Tahran sonuna kadar kesilmesin diye, kulis çalýþmasý yaptý. Baþkanýn þaka yapmadýðýný görmesi, belki ileride özellikle Zengezur Koridoru konusundaki tutumunun "revize" edilmesine kapý açar. Onu ileride göreceðiz ama Ýran'ýn bu durumdan "korkmasý" gözle görülür oldu.
Peki, Ýran devlet yapýsý içinde, bir þeyler mi dönüyor?
Azerbaycan Büyükelçiliðine yönlendirilen saldýrýnýn içeriði "politik" olmasa bile, politik akýlla yönlendirilmesi neyin iþareti?
"Ýran devleti içinde rejim deðiþikliði arzusunda olan Batý grubu vardýr..." analizi doðru olabilir mi?
Batýda Pehlevi ailesi ve onlara baðlý gruplarýn aktifleþtirilmesi, hiç durmadan konuyu takip etmesi ile Ýran'la çevresi arasýndaki iliþkilerin gerginleþtirilmesi sürecinin paralel yürütülmesi, kuyumcu titizliði ile mukayyet edilmesi "gözümüzden" kaçmamalý.
Ama dikkat edilmesi gereken en önemli konu þudur: Bu defa Ýran üzerine süreç sadece dýþarýda deðil, en önemlisi içeride tuþlara basýlarak baþlatýldý.
Azerbaycan'ý bu sürece "ýsrarla" taraf etmek isteyen ise, sadece Ýsrail ve ABD deðil, bilakis gerilimi týrmandýrmak isteyen Ýran yönetimindeki "bazý" kimselerdir. Hangi akýl batýnýn Ýran'a yönelik bu kadar planlý hareket ettiði dönemde, içeriden Azerbaycan üzerine "kýþkýrtmalar" düþünmüþ olabilir?
Ýçeride bu eller olmazsa, dýþarýdan hesap-kitap bu kadar kolay iþleyebilir mi?
Azerbaycan ve Türkiye bunu "kartal gözle" okumalý. "Rusya'ya, Ukrayna dayatýldýðý gibi, Ýran'a karþý da Azerbaycan dayatmasý vardýr..." görüntüsü bile irrite ediyor.
Rus ve Ukrayna arasýndaki etnik, dini ve tarihsel baðlar varken; olaylarýn bu noktaya gelmesi ile Ýran ile Azerbaycan'ý bu noktaya itelemek isteyenlerin olabilmesi, en küçük ihtimal olsa bile en fazla "odaklanýlmasý" gereken konu olduðunu unutmamalýyýz.
Ýran'da "akýl tutulmasý" (varsa ki-vardýr) gözüküyor. Buradan kurtuluþunun Türkiye, Azerbaycan, hatta Pakistan ile "iliþkilerine" yeniden ve doðru yerden bakmasý ile mümkün olacaðýný Tahran'ýn "okumasý" gerekir.
Ýsrail, ABD'nin kendi hesaplarý içerisine, Azerbaycan kozu üzerinden bakmalarý "doðal" bir durum olduðu kadar; Azerbaycan'ýn tüm adýmlarýný Ankara'sýz atmamasý gerektiðinin de doðal olduðunu, Ýsrail ve ABD'nin anlamasý gerekiyor. Anlamýyorlarsa, anlatýlmasý elzemdir.
Ýran'ýn istikrarsýzlaþtýrýlmasý sadece ABD ve Ýsrail için ganimet olur. Geri kalan hepimiz için ise zarardýr. Ýran halkýnýn tercihleri ve kendi içlerinde hesaplamalarýna bizleri "çomak" olarak görenlere, bunu izah etmekte geç kalýnmamalý. Azerbaycan mümkün olduðu kadar sürece aklýselim direniyor. Çünkü farkýnda aklýselim olan, kaybedenlerin listesinde yer almayacak.
