Özellikle felaket ve afet zamanlarýnda doðru bilgiye ulaþabilmek hayati bir önem taþýr. Karmaþa ve bilinmezliðin ortasýna bir de bilgi kirliliði ve dezenformasyon girdiðinde kaos kaçýnýlmaz olur.
Yaþadýðýmýz deprem felaketinde yanlýþ bilgilendirmeler yüzünden maalesef çok darbeler aldýk. Yapýlan binlerce asýlsýz ihbar, hayati durumlarda çok önemli zamanlarýn yitip gitmesine neden oldu.
Deprem bölgesinden kilometrelerce uzakta oturduklarý rahat koltuklarýnda acýdan beslenmeyi bir marifet sananlar toplum psikolojisinde onulmaz yaralar açtýlar.
Bauman dijital mecralardaki dezenformasyon için "bilgi tsunamisi" diyor. "Bir haber seli içerisinde, görünüþte bilgilendirme ve açýklýk kazandýrma iþlevlerini yerine getirmesi amaçlanan ve umulan, halbuki esasen görüþü/toplumu bulandýrmak ve kafalarý karýþtýrmaktan baþka bir iþe yaramayan küçük damlalardan oluþan; bilgi tsunamisi."
Foucault ise tezinde mealen þöyle diyor: Ýnsanýn bilme/bildirme isteði aklýn doðal bir hareketi olmaktan ziyade, düþünce/ideoloji ve duygularýnýn bir arada bulunduðu bir tavýrdýr. Önce bilgiyi daha sonra hakikati huzura eriþmek için deðil, "akýl sahibi hayvanlar" tarafýndan icat edilen bir yalan ve kibir tragedyasýnýn yaþanmasýný istedikleri içindir. Bu kahramanlarýn incelenmesi gerekir!
Sosyal medya, þahsiyeti oluþmamýþ kimi insanlar tarafýndan serbest dolaþým ve özgürlük alaný olduðu için kirli bilgiyi de fütursuzca serbest dolaþýma sokarak felaket tellallýðý yapanlar oluyor.
"Ýhbar" yetkili kurum ve kiþilere; "gerçeklik", çoðu zaman "gizlilik" ilkesiyle yapýlan bilgilendirmedir.
"Haber" ise "haber platformlarý" aracýlýðýyla iþi bilenler tarafýndan uygun "üslup/dil" ile yapýlan toplumu bilgilendirme eylemidir.
Ancak özellikle Twitter mecrasý, "ihbar/haber" diye felaket tellallýðý yapýp kaostan beslenen kemirgenlerle dolu!
Dolaþýmdaki haberlerin çoðuna baktýðýmýzda, baþta deðerlerimize mütemadiyen hakaret eden ve bir çöplük yuvasý olan 'Ekþi Sözlük' olmak üzere 'Twitter' ve diðer sosyal medya mecralarý Kur'an-ý Kerim'de "fasýk" olarak nitelenen kanallardýr.
Kur'an bu gibilerin getirdiði haberlere karþý bizi ikaz etmektedir: "Ey iman edenler, eðer size bir fasýk bir haber getirirse, bir topluluðun bilmeden hakkýna girmiþ ve yaptýðýnýza piþman olmuþ olmamanýz için, onu iyice tahkik edin." Bu ayet, böyle bir davranýþýn fasýklýða götürdüðüne iþaret eder. Çünkü Allah'ýn ve resulünün emirlerinden çýkma fýsktýr (doðru yoldan sapma, ahlaksýzlýk), fýskýn ileri derecesi ise küfürdür.
Ancak bugün Allah'ýn bu ikazý hilafýnda hareket ediyor ve aslý olmayan haberleri yaymakta/retweet etmekte bir sakýnca görmüyoruz. Bunu yaparken de aslýnda kaostan beslenenlerin ekmeðine yað sürdüðümüzün farkýnda bile olamýyoruz.
Geçmiþte mahalle kahvelerinde yapýlan sohbetler bugün Twitter'da ve sosyal medya mecralarýnda yapýlýr oldu. Ýkisinin arasýndaki fark ise kahvede konuþulanlar kahvede kalýyor, bilgi kirliliðine yol açmýyordu.
Bugün ise dünyanýn diðer ucundan uydurulan bir haber(!) kilometrelerce ötede oturanlarý tedirgin ediyor, sosyal patlamalarýn ve öfkelerin yolunu açýyor.
Ýþ iþten geçtikten sonra asýlsýz olduðu anlaþýlan haberin yol açtýðý tahribatý tamir etmek ise bazen mümkün bile olamayabiliyor.
Özellikle içinde bulunduðumuz hassas dönemde toplum ve bireyler olarak kahve sohbeti kalitesini geçemeyen sosyal medya içeriklerine karþý çok dikkatli olunmalý. Kaostan beslenenlerin, gündeme gelmek isteyenlerin arzularýna alet olmama noktasýnda oldukça hassas olmalýyýz.
En azýndan bir haberi yaymadan önce "Acaba doðru mu?" sorusunu sormamýz icap etmektedir.
Hani bir deyim vardýr: "Söz iki dudak arasýndan çýktýktan sonra geri alýnmasý mümkün deðildir." diye. Bugün sosyal medyada yapýlan dedikodular da ayný mahiyette. Her ne kadar sonrasýnda yazýlanlar silinse de yol açtýðý tahribatlarý tamir etmek mümkün olmamaktadýr.
Bugünlerde sosyal medyadan uzak durulmasýnýn özellikle toplum ve birey psikolojisi açýsýndan oldukça faydalý olduðunu düþünüyoruz.
Bilinçli bir þekilde bilgi kirliliðine yol açan paylaþýmlarýn faydadan çok zarar verdiðinin aþikâr olduðu bir zamanda en iyisi suyu daha fazla bulandýrmamak olacaktýr.
