22 yýllýk AK Parti iktidarýnda Türkiye hemen her alanda çok önemli icraatlara imza atmayý baþardý.
Girdiði her seçimde AK Parti'nin ödüllendirilmesinin ve yeni fýrsat tanýnmasýnýn arkasýnda da o baþarýlý icraatlar vardýr.
Turizm alanýnda da önemli baþarýlar elde ettiðinde þüphe yok.
2002'de 12 milyar dolar olan turizm gelirlerinin 2022'de 50 milyar dolara yaklaþmýþ olmasý bile tek baþýna bu alandaki baþarýyý anlatmak için yeterlidir!
Kültür alanýnda da ülkeye kazandýrýlan fiziki alt yapý sayýlmayacak kadar çoktur ve baþarýlýdýr.
Ancak kültür adamlarýna ve kültür faaliyetlerine gösterilen ihtimam ve baþarý konusunda Baþkan Erdoðan bile istenen seviyenin yakalanamadýðýný zaman zaman ifade etmektedir.
20 yýldýr iktidar olan muhafazakâr AK Parti döneminde, muhafazakâr bir kültür adamýnýn henüz tebarüz etmemiþ olmasý ve kültür sanat alanýnýn hâlâ sol/seküler kesimin elinde olmasý bu gerçeðin en bariz tezahürlerinden biridir.
Maalesef muhafazakâr milliyetçi kesimde kendini ispata çalýþan kültür sanat adamlarý gereken ilgi ve desteði görememiþler ve alanlarýnda beklenen eserleri üretmeleri de mümkün olmamýþtýr.
Sezai Karakoç merhumun iki ciltlik hatýratýný dün bitirdim. Karakoç gibi bir kültür adamýnýn yayýncýlýkta karþýlaþtýðý sýkýntýlarýn benzerini muhafazakâr/milliyetçi kültür adamlarýnýn AK Parti iktidarýnda da çektiðini görmek doðrusu bana aðýr geliyor.
Bu dönemde muhafazakâr kültür sanat adamlarýnýn arzulanan desteði görmediðini daha önce de yazmýþtým.
Bugün sinema dünyasýný iyi bilen Ýsmail Güneþ Bey'in bana gönderdiði mesajý yayýnlayarak bakanlýðýn dikkatini çekmek istiyorum.
Diyor ki Ýsmail Bey:
"TÜRK SÝNEMASININ GELECEÐÝNE BAKIÞ
ABD dolarý 8.₺ civarýndayken Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðü film yapým destekleri ilan edildiðinde miktar 1 milyon Türk Lirasý civarýndaydý. (Bu desteklerin ilk baþladýðýnda bu miktarýn 200.000.$ olduðunu hatýrlamakta fayda var.)
1.000.000.₺'lik destek yaklaþýk 125.000.$'na tekabül ediyordu.
Bürokratik iþlemler bitip destek alýnabildiðinde ise dolar karþýlýðý 63.000.$.
Þimdi ise 37.000.$.
O gün bugündür sektör çalýþanlarý her yýl iki kez olmak üzere dört kez en az %35 oranýyla ücret artýrýmýna gitti. Hayat onlar için de zorlaþmýþtý.
Film üretmenin en önemli giderlerden olan mazot bu süreçte 2,5 misli arttý.
Bu süreçte asgari ücret, emekli maaþý, memur maaþlarý müteahhitlerin sözleþmeleri feshedilip yeni ihalelerle 4-5 misli artýþ saðlandý. Devlet kendi bütçesini misliyle artýrdý ama 1,5 yýl önce dilekçe vermemize raðmen film desteklerinde artýþ olmadýðý gibi ilgili makamdan herhangi bir cevap da alýnamadý.
Yeni yapýlandýrma kanunu ile salgýn öncesinden ve sonrasýndan destek alanlar, çýkarýlan güçlüklere raðmen bir kýsmý aldýðý desteði iade edip sorumluluktan kurtardý. Ancak ödemeyi alýp filmlerine baþlayanlarýn durumu içler acýsý.
Bu yapýmcý yönetmenler ya batacaklar ya da kötü bir film yapmak durumunda kalacaklardýr. Her iki durumun da sektöre herhangi bir katkýsý maalesef yok. Olsa olsa sadece Kültür ve Sanatsýzlýða katkýsý olur.
Bütün bu geliþmelerin yaný sýra sektörün geleceði açýsýndan bir takým tespitler yapmakta yarar görüyoruz:
* En düþük bütçeli film yapým maliyetleri artýk 10 Milyon TL civarýndadýr.
* Bu þartlarda artýk Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðünün vereceði destekler 5 milyon TL, yani 200.000.$'ýndan aþaðýya olmamalýdýr. Daha çok film yerine daha nitelikli destek bir hayli geriye düþmüþ bu sektörü ancak ayakta tutabilir.
* Sinema Filmlerinin Desteklenmesi yasasýnda "geri dönüþümsüz" olmasý durumu maalesef Sinema Sanatýna bir katký yapmadýðý gibi bu sanatýn mevcut halinden daha da geriye düþtüðünü gözlemlemekteyiz.
* Sinema salonlarýnýn Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðünün desteklediði filmlere gösterim açýsýndan soðuk bakmasý bu filmlerin çoðunun seyirciyle buluþmasýný imkânsýz kýlmaktadýr. Bu filmler herhangi bir Sinema Salonunda oynamadýðý için ne yazýk ki herhangi televizyon kanalýnda da gösterim imkâný bulamamakta ve bu filmlerin %90'ý izleyicisiyle asla buluþamamaktadýr.
* Sinema sanatý endüstriyel bir sanattýr ve bu sanat için aslolan seyircidir.
* Bu nedenle Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðü yapmakta olduðu desteklerini seyirci üzerinden yapmalýdýr. Parayý yapýmcýya kullandýrmalý, karþýlýðýnda da yapýmcý, yönetmenden seyirci hakký almalýdýr.
* Þu kadar bedelle desteklenmiþtir yerine þu kadar seyirciyle desteklenmiþtir bakýþý sinema sanatýnýn düþtüðü çýkmazdan kurtuluþu için olmazsa olmazdýr. Festivalleri önceleyen bir bakýþ açýsý bu filmlerin 3-5-7 veya dokuz kiþilik ön jürilerden baþka seyircisinin olmamasýný saðlamaktadýr. Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðünün listesinde yer alan festivallerin katýlým bedelleri nerdeyse 5.000.$ bulmakta, sürekli deðiþiklik göstermesine raðmen son kur hesabýna göre yaklaþýk 135.000.₺ bu kaleme ayýrmak gerekmektedir.
* Festivallerden gelen ret cevabýnda akýl dýþý gerekçeler göstermektedirler. Yaklaþýk 10.000 film üzerinde bir baþvuru sayýsýný gerekçe gösterip bahane üretmeleri akla mantýða uymamaktadýr. Her filmden 1 dakika izlense 10.000 dakikaya ihtiyaç vardýr. Bunun yaný sýra gönderilen video linkin sayaçlarýnda da maalesef filmlerin izlenmeden elendiðini gözlemlemekteyiz.
* Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðü, yapýmcýdan devraldýðý bilet hakkýný öncelikle Sinema Televizyon Okullarý ve Güzel Sanatlar Lisesi öðrencilerine daðýtýlmasýný saðlamalý, böylelikle "Yeni Türk Sinemasýnýn" örnekleriyle Sinema Televizyon ve Güzel Sanatlar Lisesi öðrencilerini buluþturmalýdýr. Bunun iki faydasý söz konusudur. Biri hiç olmazsa asgari bir seyirciye ulaþmak, diðeri ise nitelikli bir sinema diliyle öðrenciyi buluþturup, öðrencinin daha iyisini yapmayý teþvik etmektir.
* Sistem akýllý kartlar vasýtasýyla yürütülebilir. (Müze Kart veya Öðrenci Kartý) Kartýn akýllý özelliði sayesinde filmin ne kadarý izlendiðinin bile istatistiði tutulabilir.
* Bugünlerde maalesef Sinema Televizyon öðrencileri ülkede yapýlmakta olan hiçbir filmi seyretmeden okullarýndan mezun olmaktadýr. Bu durumun önüne geçmek için YÖK'le yapýlacak görüþmelerle, Sinema Televizyon öðrencilerinin her yýl Sinema Genel Müdürlüðünün desteklediði en az yirmi adet "Yeni Türk Sinemasý" örneklerini izleyip bu izlemeden sorumlu olmalarýný saðlamak hem sinema sektörünün hem de yeni yetiþecek öðrencilerin geliþimini saðlayacaktýr. Dolayýsýyla televizyonlarda gösterilen dizi dilinin egemenliðinden kurtulan öðrenciler, gerçek sinema dilini öðrenecekler ve kendileri film ürettiðinde özgün kalacaklardýr.
* Bu sistemden elde edilen bilet hakký, müze giriþlerinde, kitap fuarlarýnda, tiyatro ve benzer güzel sanatlar ekinliklerinde promosyon olarak deðerlendirilebilir. Bir kitap alana, bir tiyatro bileti alana bir bilet hediye sinemanýn kaybolan seyircisini geri getirebileceði gibi bu sistem zaman içinde bir "Kültür Ýmecesi"ne dönüþtürülebilir.
* Ayrýca, Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðü'nün verdiði destekleri üzerine baþka kaynaklar eklenmesi filmlerin kalitesini artýracaktýr. Bunun için RTÜK yasasýndaki "Yerli Yapým" zorunluluðu maddesine ilave olarak her drama gösteren televizyon kanalý Kültür ve Turizm Bakanlýðý Sinema Genel Müdürlüðünün desteklediði filmlerden en az birini "haftada bir kez ana yayýn kuþaðýnda göstermek zorundadýr" cümlesinin eklenmesi, daha yapým aþamasýnda söz konusu televizyon kanallarýnýn yapýma katký sunmasýný saðlayacaktýr. Bir televizyon kanalýnýn bir yapýma ortaklýðý, o filmin oyuncu listesini de deðiþtirecektir.
* Bütün bunlarýn yaný sýra Dijital Platformlar, gerçekleþtirdikleri filmlerin bütçeleri üzerinden rüsum benzeri bir vergilendirme türüyle filmlerin destek havuzuna ek girdi oluþturulabilirler. (Gerçi, söz konusu platformlar ülkemizde yapým yapmaktan vazgeçtiklerini duyurdular.) Özellikle yabancý platformlar döviz üzerinden ülkeye giriþ yaptýklarýndan bu yapýmlarla baðýmsýz sinemanýn bütçelerini karþý karþýya getirmek maalesef ülke sinemasýný zor durumda býrakmaktadýr. Baðýmsýz yapýmlar ne bilindik oyuncu ne nitelikli teknik ekip çalýþtýrma konusunda bu platformlarla baþ edecek durumda olamýyor, bu mecralarýn ödediði bedellerle mücadele edememektedirler.
Kültür Sanatýn geliþmesi için bu alanýn hem üretiminden hem tüketiminden KDV oranýnýn düþürülmesi önem arz etmektedir."
