Ukrayna Cumhurbaþkaný Zelenski'nin Türkiye ziyaretinden itibaren, Rusya yüksek sesli itirazlar seslendirmeye baþladý. Evveller Rusya, bu hususta Türkiyeli meslektaþlar ile konuþmayý severlerdi. Bunu medya önünde tartýþmazlardý. Lavrov ve ekibinin bu husustaki tutumu, seçilmiþ cümlelerle fikir beyaný söz konusu olsa bile, yeni dönemde kullanýlan dilin deðiþtiðini iþaret etti bize.
Rusya-Türkiye arasýndaki havayolu ulaþýmýnýn durdurulmasý da, bu hikayenin baþlangýç sinyali oldu.
Kovid artýþý bahane edilse de, esasýnda niyet açýktý.
Bugünlerde, önce Zaharova imali ama yine düþünülmüþ ve tartýlmýþ cümleler kullanmakla, Türkiye'nin kardeþ akraba topluluklarla baðlý tutumuna reaksiyon verdi. Çerkez sürgünü konusunda Türkiye'nin tüm resmi isimlerinin, bu facianýn ve insanlýk suçunun yýl dönümünde anma mesajlarý, Zaharova'nýn imalý cevaplarý ile seyredildi. Türkiye'ye kendi içindeki etnik ve dini sorunlarý hatýrlatan Rus Dýþiþleri sözcüsünden sonra, Bakan Lavrov da bir röportajda toparlayýcý cümlelerle ama kendince hatýrlatmalar yapmaktan, çekinmeden beklentilerini dile getirdi.
Burada da Ukrayna ve Kýrým politikalarýna yönelik Türkiye'nin tutumu hedef seçildi.
Lavrov, Türkiye'yi dolaylý olarak Ukrayna'ya verdiði cesaret verici desteðinin, Rusya'nýn toprak bütünlüðüne karþý bir durum olduðunu öne sürmekte. Çünkü Kýrým'ýn iþgalinin, iþgal olarak tanýmlanmasýný kabul etmiyor. "Vatana geri dönüþ" tanýmý ile siyasi pozisyonla Kýrým meselesine bakýþ açýsýný, kendince kabullendirme peþinde. Ama burada Ukrayna'ya Türk ÝHA SÝHA'larýnýn satýþýna dair bilgi ve haberler de, resmi Moskova'nýn tavrýnýn biraz sertleþmesini tetiklediði de açýktýr.
Tabii ki Lavrov bunlarý söylerken, S-400'ler konusunda Türkiye'nin takýndýðý tavrý da unutmadýklarýný dile getiriyor. Yani bir taraftan sitem devam ediyor, diðer taraftan da köprü yakmadan sorun çözmeye gayret söz konusudur.
Peki, bu durum nasýl þekillenir, nasýl bir süreçle karþýmýza Rusya faktörü çýkar?
Rusya konusuna, hep temkinli bakýþ açýsýndan yana olduðumu yazmýþýmdýr. Bunun tarihi nedenlerini ara ara yazýlarýmda hatýrlatýyorum. Suriye veya Karabað gibi meselelerde, Rusya-Türkiye iliþkileri çok sorunun çözümüne yol açtý. Tabii ki burada ortak payda ve çözümlenmesinde ortak hareket edilecek konular söz konusu. Orta Asya meselesi bunlarýn baþýnda geliyor. Bu coðrafya üzerine, yeni sürecin baþlatýlacaðýnýn ayak seslerini duymaya baþladýk, öyle deðil mi?
Çin ve ABD arasýndaki kapýþmanýn yansýmasýnýn en fazla gözüktüðü bölgelerin baþýnda geliyor, Orta Asya.
Bu durumda Rusya'nýn pozisyonu ileride çoðu konunun belirlenmesinde anahtar olacaktýr. Týpký Türkiye gibi! Yani bir çok konularda, Türkiye ile Rusya'nýn pozisyonlarý konum belirleme içeriðine bakýldýðýnda, benzer taraflarý ile dikkatimizi çekiyor.
Ukrayna meselesine gösterdikleri reaksiyonun sebebi ise ABD'nin açýktan bu konu üzerinden Rusya için sorun oluþturma potansiyelinin devreye girmesidir. Rusya ilk günden beri biliyor ki, Türkiye hep Ukrayna'nýn toprak bütününden yana tavýr sergiliyor. Ve Kýrým Tatarlarýnýn haklarýnýn kendilerine teslim edilmesi konusunda iletiþim kanallarýnýn açýk tutulmasý ise Türkiye'nin doðal reaksiyonudur. Rusya'daki fikir oluþturan isimlerin analizlerine bakýldýðýnda ise bunun anormal bir durum olmadýðýný ve bu tutumla Türkiye hep samimi dürüst tavýr sergiliyor kanaati hakimdir.
Ama Rusya ilk defa Türkiye'nin bu doðal tutumunu dert edinmeye baþladý. Çünkü kapýsýna dayanan ABD politikalarý iþlemeye baþladý.
Putin'in, ABD'yi hedef alan sert beyaný ise Kremlin'in sert siyaset anlayýþýnýn giderek artacaðýna iþarettir.
Türkiye'ye medya üzerinden sadece Dýþiþleri Bakaný ve sözcüsü aðzý ile mesajlar verilmesi, Erdoðan Putin iliþkilerinin zarar görmemesi için kullanýlan yöntemdir. Rusya, Kýrým konusunda Türkiye'nin pozisyon deðiþmesi için, KKTC üzerinden yeni siyaset tanýmlamasý yapmayý hedeflemiþ gözükür. Kulislerden aldýðým bilgiler, bu tespiti teyit eder içerikte. Rusya, Karadeniz'deki hayati anlam taþýyan Kýrým için, bir çoðu tabularýný yok sayabilir. Ýster Gürcistan, isterse Ukrayna üzerinden Karadeniz hattýný güvenliðe almak için, bir çoðu olmazlarýndan vazgeçer duruma geldi. Karabað'daki tutumundaki deðiþimini de, Gürcistan üzerinden kapýsýna dayanan tehlikeyi bertaraf etmek için yaptý. Yani yeni yol, yeni ve alternatif hattýn kurulmasýna, Türkiye ve Azerbaycan'la bazý konularda anlaþabileceði noktaya gelmesine, biraz da bu taraftan bakmamýz gerek.
