Suriye'nin geleceði; bu kadar kargaþanýn içerisinde belirsizlik konusu olarak kaldýkça, yeni derinleþtirilen çözümsüzlüklerin kapýsýnýn açýlmasýna zemin oluþturduðu artýk bir realite! Suriye'nin toprak bütünlüðü þu anda hiç olmadýðý kadar anlam taþýmaktadýr.
Rusya açýsýndan olaya bakýlýrsa; çözümsüzlük ve istikrarsýzlýk, þimdilerde Rusya için sorun oluþturuyor.
Bir sorun çözülmeden, yeni ve baþka sorunlarýn içinde kendisini bulan Rusya için, mantýða yatkýn ve çözüme yakýn tüm senaryolara sýcak bakýlýyor.
Tabii Türk Dýþiþleri Bakanýnýn, Doha'da Rus ve Katar Dýþiþleri Bakaný ile görüþme saðlamasý, sonuçta Suriye üzerine yeni sürecin baþladýðýna dair veya yeni yol haritasýna sýcak bakýldýðý neticesinin ortaya çýkmasý, "Ýran masada yok mu" sorusunu beraberinde devreye soktu!
Ýran milislerinin bölgedeki konumu, çözüme katký saðlanmasýna nasýl etki oluþturmakta? Tabii Ýran'ýn çözümden yana olup olmadýðýný net anlamamýz þarttýr. Çünkü görünen bazý detaylara bakýldýðýnda, çözümsüzlük durumu Ýran'ýn bölgedeki istikrarsýzlýðýn çözümünden daha ziyade, çözümsüzlüðün kalýcý hale gelmesine hizmet eden siyaset yapma anlayýþýnýn iþe yaramaz bir tablo oluþturduðu açýktýr.
Tabii ki Ýran'ýn kendi istikrarý, bölge açýsýndan hayatidir. Mesele de burasýdýr. Ýran istikrarsýzlýklarý çözen taraf olamýyor. Karabað sürecinde Ermenistan'a verdiði destekle, esasýnda dolaylý olarak istikrarýn cesaret almasýný tetiklediði açýktýr.
Suriye özelinden olaya bakarsak, Ýran milislerinin coðrafyadaki yayýlmacý bakýþ açýsýnýn istikrardan daha öte, Ýran'ýn varlýðýnýn tespiti için faaliyet halinde olduðunu anlamak zor deðil.
Bu durumda Ýran'ýn siyaset anlayýþýna güvensizlik söz konusudur.
Arap dünyasýnýn Suriye konusunda denkleme müdahil olmasý ise, denge oluþumu için önem arz ediyor. Katar bu anlamda, beraberinde diðer Arap devletlerinin de sorunun çözümünde merkezde konumlanmasýný saðlayacak gibi.
Coðrafyanýn kaderinde fazla ön planda olma gayreti ve geniþleme hýrsý, esas sorunun çözümlenmesi konusuna odaklanma için engel unsurudur, hiç kuþkusuz!
Ýsrail ve Ýran'ýn bölgesel çýkarlarý, vekaleten devreye soktuklarý güçlerin de stabilizasyonu için yeterli olabiliyor.
Rusya, Ýran'ýn devre dýþý kalmasýna hemen razý gelmese de, orta vade için pazarlýk konusu yapacak galiba.
Uzun vadede ise Ýran'ýn yayýlmacý politikalarý, Rusya açýsýndan da pek kabul göreceði durum deðildir.
Rusya, ABD'nin de dahil olacaðý "yeni Suriye süreci" geliþtirilmesi durumunda, kendisi için yeni fýrsat yakalamanýn peþinde.
Türkiye açýsýndan toprak bütünlüðü konusu, bölgenin geleceði açýsýndan anlam taþýyor ve bu sebepten Türkiye bedel ödemeye hazýr olduðunu her fýrsatta gösterdiði için, her süreci kalýcý çözüm anahtarý olarak yorumluyor ve kalýcý istikrarýn yollarýný her platformda arýyor.
Bu duruþ, kýymetli bir duruþtur. Ve coðrafyanýn kaderi ile oynamak isteyen güçlere karþý ittifaklarýn oluþturulmasý manidardýr. Mýsýr'la diplomatik sürecin baþlatýlmasý dahil, bölgesel çözümsüz kalan her konunun çözümlenmesi sürecine liderlik eden ülkenin de isminin "Türkiye" olduðunu herkes görmektedir. Rusya için çözüm üreten Türkiye ve kararlý Türkiye "vazgeçmesi mümkün olamayan partner" konumunda. Uzun vadede Ýran'ýn dinginliði, Ýsrail'in sýnýrlarýný aþmamasý için yeni sayfaya ihtiyaç vardýr. Papa'nýn Irak ziyareti ve ortaya akýl tutulmasý haritalar, sýnýrlar, baskýlý pul projesinin çýkmasý bile, nabýz yoklama amacý gütse bile, sýradan olay olarak okunmamalý. Gayeyi bize açýk olarak göstermekte! Ýþte Türkiye, yeni süreç oluþumunda taraf olmakla birlikte, gaye olan dayatmanýn önüne geçme gayretini sürdürmekte. Lakin kalýcý çözüm þart, aksi taktirde her fýrsatta esas gaye dayatmalarý ile parçalama, yeni haritalar kurgusu, niyetlerin senaryolarý, ikide bir karþýmýza sunulacaktýr!
