Milli Mücadele önderleri arasýndaki ayrýlýðýn nedenleri maddi deðil manevidir. Bu nedenlerin arasýnda sonradan gelenlerin öndekileri itmesiyle baþlayan hiyerarþi çekiþmeleri, kýdem çatýþmalarý yer alýr. Anlaþmazlýklar, kurulacak yeni düzenle ilgiliydi. Ulusal Egemenlik temel amaçtý. Ýþte anlaþmazlýk bu temelin yorumlanmasýndan kaynaklandý.
Ve Kazým Karabekir, Ali Fuad, Refet , Cafer Tayyar Paþalarla Hüseyin Rauf ve Adnan Bey Halk Fýrkasýndan ayrýlarak yeni bir fýrka, yani siyasi parti kurmaya karar verdi.
O zamanlar Halk Fýrkasýnýn baþýnda Cumhuriyet deyimi yoktu. Muhalifler yeni kurduklarý fýrkanýn baþýna Cumhuriyetçi olduklarýný yazdýrýnca Halk Fýrkasý da Cumhuriyetçiliðini tescil ettirdi.
Her þey iyi hoþtu da Gazi'nin durumu ne olacaktý? Anayasa Devlet Baþkanýna tam tarafsýzlýk emrediyordu. Ancak Gazi bunu yapmadý ve Cumhuriyet Halk Fýrkasýnýn arkasýnda yerini aldý. Peki almasaydý ne olacaktý? Yapýlacak bir seçimde Halk Fýrkasýnýn kazanmasý mümkün deðildi. Bunun farkýna varan Halkçýlar, Terakkiperver Cumhuriyet Partisinin tez elden kapatýlmasý için kollarý sývadý.
Ali Fuad Paþa ve arkadaþlarý Gazi'ye bir mektup yazmaya karar verir. Ancak bu mektubu daha sonra göndermekten vaz geçerler: Nedenini Ali Fuad Paþa daha sonra þöyle anlatýr:
"Þöyle bir gerçekle yüz yüzeydik: Gazi, Halk Fýrkasýnýn baþýndan ayrýlmýþ olsaydý, bu fýrkanýn çoðunluðu saðlamasý mümkün deðildi. Bunu hepimiz çok iyi anlamýþtýk. Ýyi de, Halk Fýrkasý seçimi kaybettiði an ne olacaktý? Ülkede büyük deðiþikliklere ihtiyaç vardý. Halkçýlarýn ülke sevgisinden emindik; milleti tahrik edeceklerine ihtimal vermiyorduk.
"Mektup önce yazýldý, sonra üzerinde deðiþiklikler yapýldý. Son deðiþikliklerse Kazým Karabekir Paþa'nýn kaleminden çýktý. Hazýrlanan metni hepimiz onaylamýþtýk. Temize çekip göndereceðimiz zaman, Adnan Bey (Adnan Adývar) þimdiden böyle bir güvence istemenin, Gazi'yi zor durumda býrakacaðýný söyledi. Olaylarýn geliþmesini beklememizi, gerekirse küçük deðiþiklikler yaptýktan sonra mektubu gönderebileceðimizi söyledi. Peki, dedik.
Daha sonraki olaylar bizim düþündüðümüz gibi gerçekleþmedi. Aþýrý, nedensiz, hiç bir dayanaðý olmayan tahrikler, iftiralar, yalanlar havada uçuþtu. Terakkiperver Cumhuriyet Fýrkasýnýn kapatýlmasý için her yola baþ vuruldu..."
Sonunda parti kapatýldý. Gazi ile en yakýn arkadaþlarýnýn arasý açýlmýþ, Gazi onlara sýrt çevirmiþti. Dizginler Ýnönü'deydi artýk. Ne zamana kadar? Demokrat Parti 1950 seçimlerini kazanýncaya kadar...
