Türk Devletleri Birliði Teþkilatý ilan edildiðinden itibaren, "nelere dikkat etmeli, entegrasyon için hangi dengelerde uyum saðlamalýyýz" sorusu da düþünülmeli hiç kuþkusuz.
Bu birlik fikri ve eylemi tarihi olaydýr. Lakin içeriði iþlenmez ve Türkiye ile uyum haline getirilmezse, çabalar uzun vadede sonuç vermez.
Bu birliðe üye olan özellikle eski Sovyet geleneðine dokunmuþ devletlerin çoðunda halen demokrasi, özgürlükler konusunda anlayýþ sorunu vardýr. Sadece bu deðil, bürokrasi ve devlet yapýsýnda da farklýlýklar söz konusudur. Þimdi olmasa bile, giderek pekiþen iliþkilere, bu farklýlýklarýn çözümü olmadýðý takdirde sorun oluþturacaðý açýktýr! Yani Türkiye ile entegrasyonu, sadece ekonomik iþbirliði çerçevesinde deðil, anlayýþ tarzýný eþleþtirmek için tüm kurumlar arasýnda da uyum saðlanmasý, uzun vadeli sonuçlar için hayatidir. Ekonomik iþbirliði, meselenin temeli olduðu kadar kültürel, siyasi, eðitim kanallarýnda da ortak fikir üretilmesi, vazgeçilmezimiz olmalý. Bu devletlerin yapýsýnda, vatandaþýna bakýþ açýsýndaki farklýlýklar ortadan kaldýrýlmalýdýr. Türkiye'nin demokrasi geleneði, siyasi partiler ve devlet arasýndaki baðý, siyasetçinin vatandaþýna davranýþý, bürokratýn profili, hepsinin "devlet olma" konusundaki örneði Türkiye olarak belirlenmelidir. Yani Türkiye bu konuda da elini taþýn altýna koymak zorundadýr. Aksi takdirde, bu uyumsuzluk gelecekte sorunlarla boðuþmaya itekler. Bu ülkelerdeki özgürleþme, yolsuzluk ve sosyal devlet anlayýþýna bakýþý deðiþmelidir.
Siyasetçinin vatandaþa hizmet etmesi gerektiði Türkiye modelindeki örnekte gördüðü için Türkiye'ye muhabbeti artýyor. Bu örnekleriyle Türkiye, doðal ittifaklar için doðal lider olarak tanýmlandý.
Geçmiþte Rusya ile birliktelik örneðinde, beðendiði ve beðenmediði birçoðu konularda kendine has yorumu olan coðrafyanýn geleceði demokrasi, hürriyet ve özgürlükler temasýna baðlýdýr.
Türkiye ile birlikte gelecek kurma niyetlerinde samimi olan herkesin, bu yeni duruma gerçekten uyum saðlamasý gerekiyor.
Eðer meseleye "uzun vadede büyük hedeflere varma" çerçevesinde bakýyorsak, konuyu hem de bu yönüyle ele almak zorundayýz.
