Hafta sonu 3 milyondan fazla genç üniversite giriþ sýnavlarýna girdi. Ebeveynler de bu yarýþta maddi külfetlere girdiler ve müjdeli haberler bekliyorlar.
Çocuðunun kendisi gibi sýkýntý çekmeden rahat bir meslek sahibi olmasýný isteyen veliler çoðunlukta çünkü geçmiþte maddi imkansýzlýklar yüzünden okuyamadýðýný iddia eden epeyce aile var.
Cumhuriyet, köylü çocuklarý için köy enstitüleri açmýþ ve kýrsalda aydýnlanmayý hedeflemiþti. Oysa geç sanayileþme ve tarým alanlarýndaki miras problemleri nüfusu kentlere doðru sürüklüyordu. Köylü çocuklarý için öðretmen okullarý yahut sanat okullarý vardý. Üniversite henüz bilinmeyen bir mektepti.
Türkiye'de nüfus kýrdan kente doðru plansýz ve hýzlý aktý. 1970'lerde köyler boþalmaya baþladý. Ýstanbul, Ankara, Ýzmir, Adana, Bursa, Kayseri, Kocaeli, Samsun gibi kentlerin çevresinde öbeklenen ilk kuþaklar barýnma ve geçim derdindeydi.
1980'lerde bu kitlelerin azimli çocuklarý için üniversite fýrsatý doðdu. Üniversite sayýsýndaki artýþ çevredeki nüfusun merkezde toplanmasýný saðlarken bir yandan da deðerlerin merkeze taþýnmasýný saðladý.
12 Eylül döneminin tek olumlu adýmý ülkemizin ilk vakýf üniversitesi olarak Bilkent'i doðurmasýdýr. Merhum Ýhsan Doðramacý'nýn YÖK Baþkanlýðý döneminde kurulan üniversiteyi 1990'larda birçok üniversitemiz takip etti.
Türkiye'de özel üniversite yasasý ne yazýk ki gündeme gelmedi. Dönemin siyasi atmosferi bu ihtiyacý 2547 ve 2809 sayýlý kanunlara atýf yaparak Vakýf Yükseköðretim Kurumlarý yönetmeliði ile çözdü.
Oysa büyük þirketlerin ve ailelerin özel üniversite kurmalarýnda fayda vardý. Özel teþebbüse arazi temini ve vergi muafiyetleri saðlanarak öncelikli/stratejik alanlarda fakülte açmalarý saðlanmalý. Türkiye özel üniversiteyi tartýþmalý ve Türk üniversiteleri baþka kýtalarda varlýk göstermeli.
Devlet üniversitelerimizin hepsi mükemmel mi deðil. Birçoðu genç ve fiziki koþullarýný iyileþtirmeye çalýþan devlet üniversitelerimiz tamamen ücretsiz ve kendi çevresindeki üniversitelerle yarýþ halinde geliþmeye devam ediyor.
Vakýf üniversitelerimiz YÖK'ün belirlediði oranda burslu öðrenci almalarýna raðmen birçok öðrenciden tam ücret veya yarým ücret alýyor.
Bazý vakýflarýn gerçekten bir üniversite kurduklarýný bazý vakýflarýn ise eðitim ticareti yaptýklarýný biliyoruz. Vakýf üniversitelerinin bazýlarýyla gurur duyuyoruz bazýlarýndan gelen haberlere ise üzülüyoruz.
Bu üniversiteleri eleþtirirken iyileþmeleri, kaliteli birer eðitim kurumlarýna dönüþmeleri en büyük arzumuz. Elbette gelecek 20 yýl içinde bazýlarý kalitesizlikten ve niteliksiz yönetim anlayýþlarýndan dolayý kapanacaktýr. Ülkenin ihtiyaçlarýný öngören ve nitelikli insan kaynaðýna yatýrým yapan üniversitelerimiz ise yüzyýllýk kurumlar olarak geleceðe intikal edecektir.
Ülkemizde 75 vakýf üniversitesi var. Hepsi ayný maziye ve olanaklara sahip deðil elbette. Kütüphanesi ve spor alanlarý olmayan üniversiteler var. Fiziki koþullarý geçtik ihtiyacý olduðu halde araþtýrma görevlisi almayan, araþtýrma görevlilerinin yetiþmesine engel olan gencecik bilim insanlarýna angarya yükler vererek onlarý akademik alandan soðutan vakýf üniversiteleri var.
Öðretim görevlilerini ek ders ücretli çalýþtýrmayý prensip haline getirmiþ patron üniversiteleri var. Ne yazýk ki "9 ay sigorta yaparýz yazýn iþten çýkarýrýz" diyen yöneticiler var.
YÖK geçtiðimiz yýllarda devlet üniversiteleriyle ayný maaþý ve özlük haklarý vermeleri için vakýf üniversitelerini sýkýþtýrmýþtý. Bu koþullarý saðlamamak için kadro ilaný vermeden emekli profesörlere çok komik ders ücreti ödeyen vakýf üniversiteleri var.
Bu yazýyý yazma sebebim vakýf üniversiteleri bugünlerde yýllýk ücretlerini ilan ediyorlar. Enflasyon artýþýný tavandan yansýtmakta beis görmeyen mütevelli heyetleri acaba o üniversitenin asýl deðeri olan çalýþanlarýný mutlu edecek mi?
Geçen yýllarda bu üniversitelere yerleþmiþ öðrenciler için makul artýþlara veliler itiraz etmeyecektir. Ancak kulaðýmýza gelen yüksek artýþlar öðrencilerin de ailelerin de huzurunu kaçýracak gibi görünüyor.
Geçen yýl 50.000 TL yýllýk eðitim ücretini bu yýl 100.000 TL ilan eden vakýf üniversiteleri masraflarýna göre hangi maliyet artýþý ile karþýlaþtýlar acaba?
Bu yýl tercih yapacak gençlerin ve velilerin YÖK'ün Vakýf Üniversiteleri karnesini incelemeleri gerekiyor. Mevcut öðrencilerin de üniversite yönetimlerine fahiþ fiyat artýþýna karþý tepki vermeleri ve yatay geçiþ planý yapmalarýnda fayda var.
Bazý sorularý biz baþtan soralým ki gençler de tercih yaparken araþtýrsýn.
Tercih edeceðiniz üniversitenin kütüphane ve spor alanlarý var mý?
Öðrenci baþýna öðretim üyesi sayýsý kaç?
Tercih edeceðiniz bölümdeki öðretim elemanlarý kaç yýldýr o üniversitede çalýþýyor?
Akademik kadro sýk deðiþiyor mu?
Öðretim elemanlarýnýn maaþlarý düzenli ödeniyor mu?
Tercih ettiðiniz bölümde kaç araþtýrma görevlisi var?
Tercih ettiðiniz bölümde ve fakültede bilimsel etkinlik yapýlýyor mu?
Tercih ettiðiniz alanda akademik dergi ve kitap yayýnlanýyor mu?
Erasmus ve öðrenci deðiþimi uygulamalarýndan kaç öðrenci yararlanýyor?
Türkiye'nin yükseköðretim vizyonuna uymayan vakýf üniversiteleri öncelikle bilinçli öðrenciler tarafýndan tercih edilmemeli. Yýllýk eðitim ücreti artýþlarý ise YÖK tarafýndan sýký denetlenerek öðrencilerin maðduriyetinin önüne geçilmelidir.
