Rusya bu tez üzerinden yeni hamlelerini dizayn etmeye baþladý.
Afganistan süreci ABD'nin gerçekten bölgeden çekilmesi süreci midir?
Tabii þimdi herkes yeni teoriler üretmekte. Amerika gerçekten kaybetti mi?
Rusya kazanýyor mu?
Genel tabloya bakýlýrsa Amerika orta ve uzun vadede ekonomik olarak gerileme yaþayacaktýr. Tabii ciddi ekonomik alt yapýsý olduðu için þimdilik bunun yansýmasýný pek fazla vatandaþý fark edemiyor yorumlarý da az deðil.
Afganistan ciddi maliyet yük idi. Doðru. Askerine orada kalmasý için ciddi para harcýyordu bu da doðru.
Peki bu sadece bedel ödemek kaçýþý mý? Yoksa küresel finans imparatorluðunun Çin için alan açýþý mý?
Yani derinden bakýlýrsa Çin'i þimdiki Çin yapan küresel finans kapitali.
Biden hem Amerika geriye döndü diye deklare etti hem de Afganistan çýkýþýný gerçekleþtirirken eski kararý uyguladý.
Buradaki çeliþki kafalarda sorularý da beraberinde getirdi.
Bir taraftan Rusya'yý çevreleme politikasýný hýzlandýran Amerika Afganistan' dan çýkarken Rusya için yeni alan açmýþ oluyor.
Zaten bu sebepten buradaki derin senaryo herkesin sorularý ile karþý karþýya kaldý.
Orta Asya'daki Türk devletlerinin geleceði nasýl etkilenir? Afganistan'daki yeni siyasi durum buralara sýçrar mi?
Soru üzerine soru.
Rusya, Çin, Pakistan, Ýran yeni sürecin aktörlerine dönüþtü.
Rusya tarihsel dostu Hindistan'la iliþkilerin bozulmasýný göze alarak Pakistan'la iliþki kurmaya baþlayabilir. Taliban yeni dönemin siyasi geleceðini kýsa vadede etkiliyor anlaþýlan. Peki ne kadar sürer, istikrar yakalanýr mý, bu istikrarý kim saðlayacak? Taliban talip olduðunu dile getirmekte.
Ama diðer taraftan bunu saðlayýp saðlayamayacaðýný da kestirmek zor. ABD söylemlerini yumuþatmaya baþlattý. Aynen Rusya gibi. Lakin herkes Taliban'dan deðiþtiðine dair eylem beklentisinde olduðunu dile getirmekte. Tabii bu da iliþki kurmada dolaylý yöntem. Peki bir taraftan Çin tehdit diyor diðer taraftan Çin'in geniþlemesi için alan açýlýyor. Tabii ki Afganistan'dan çýkmasý iþgallerin durmasý elzemdir. Lakin geride býrakýlan coðrafyalarda nasýl bir yýkým býrakýldýðýna bakýlýrsa iþgallerin durmasý kadar istikrarýn saðlanmasý da hayatidir. Amerika'nýn girmesi zarardý tabi ki çýkmasý doðrudur lakin bu çýkýþlarýn hangi yeni sürece yol açacaðýný da hesaplayan bir Amerika var karþýmýzda.
ABD kendi kamuoyuna çoðu konularý anlatamýyor. Medyasýný takip ettiðimizde ciddi hesaplamalarý olduðu açýktýr. Baþka taraftan Amerika Orta ve uzun vadede ekonomik krizlerin önüne nasýl geçebilirim sorusunun da peþinde. Çin ile kavga edenler kadar dostluk edenlerin arasýndaki derin ihtilaf Amerika'nýn derin sorunlarýnýn da meydana çýkmasýný tetikliyor.
O nedenle Afganistan olayý sadece Amerika'nýn iþgali durdurmasý falan deðildir. Kendi iç sorunlarý ile zorluklar döneminin baþlangýcýdýr. Bu sancýlý süreç herkesi etkileyecektir. Çünkü düzen kuran devre dýþý kaldýðý görüntüsünü verirken bozulmuþ düzene de meydan açtýðý açýktýr.
Peki bu durum sadece Afganistan'ýn meselesi deðildir. Bölgenin ve dünyanýn meselesidir.
Çin nasýl olacak? Geniþlemesi nasýl þekillenecek? Bunun yansýmasý nasýl olacak? Hepsi ciddi ve cevap arayan sorulardan.
Afganistan'daki olaylarýn özellikle orta Asya'daki yansýmasý ciddi sorulardandýr. Nasýl þekillenir ve kimler etken güç olur?
Özellikle uyuþturucu meselesi nasýl engellenecek? Taliban bunu gerçekleþtirebilecek mi?
Orta Asya zaten bu konuda muzdarip. Ve kaynaðý Afganistan ayrýca radikal gruplarýn buralara yansýmasý nasýl olur hepsi soru. Bu durumda güvenliði saðlamaya talip Rusya, Çin Ýran kim ben varým diyecektir. Bunu söyleyerek Orta Asya kim fiili olarak boy göstermeye baslar. Rusya için buralarda kolay boy göstermek þimdilik zor.
Lakin ileride baþka genel durum tetiklenebilir ve bu ciddi sorunlarýn baþlangýcý olur.
