Bugünlerde hemen her mahfilde konuþulan ve tartýþýlan HDP'nin kapatýlmasý mes'elesine nasýl bakmalýyýz?
Bunu anlamak için, son 100 yýl boyunca kemalist laik kadrolar tarafýndan kapatýlan yýðýnla partilerin hüzünlü, traji-komik hikâyesine bakýlýnca ülkenin bir 'siyasî hareketler mezarlýðý'na dönüþünü söylemek abartýlý olmayacaktýr, herhalde..
O halde bu 100 yýllýk geçmiþe topluca bakalým.. Çünkü bu, hepimizin hikâyesi..
'Parti' kelimesi, latin dillerinde, 'bir bütünün içindeki grup veya parçalar' mânâsýndadýr. Pazarda, piyasaya sürülen mallarýn her bir bölümüne 'parti' denildiði gibi, bir sosyal bünyedeki gruplara, gruplaþmalara, sosyal bölüklere, 'fýrqa'lara da 'parti' denilmekte olup, bizde, 1945'lerden itibaren kullanýlýr.
Daha önceki dönemde ise, (1876'lardan, Birinci Meþrutiyet'ten beri, 'cemiyet' ve 'fýrqa' gibi kelimeler kullanýlýyordu. 'Yeni Osmanlýlar (Jön-türkler) Cemiyeti', Ýttihad ve Terakkî Cemiyeti', 'Hürriyet ve Ý'tilâf Cemiyeti' ve 'Hilâl-i Ahmer (Kýzýlay) Cemiyeti' gibi..
'Ýttihad-Terakkî Cemiyeti' kadrolarýnýn oluþturduðu kadrolar 1923'den sonra ise, Halk Fýrkasý'ný kurmuþlardý. Kâzým Karabekir, Raûf (Orbay), Ali Fuâd (Cebesoy) ve Adnan Adývar gibi ünlü isimlerce 'Terakkiperver Cumhuriyet Fýrkasý' kurulmuþtu. (Ki, Halk Fýrqasý da, isminin baþýna o zaman Cumhuriyet ismini eklemiþti). O zaman Hýlâfet'in kaldýrýlmasýnýn yanlýþlýðýný esas alan 'tez' ile bir muhalefet hareketi olarak derin bir halk ilgisi ile karþýlaþýnca; henüz 6'ncý ayýnda, Þeyh Said Hareketi de gerekçe gösterilerek, M. Kemal rejimi tarafýndan Haziran-1925 baþýnda kapattýrýlmýþtý.
Amma, 1930'larda M. Kemal'in, çocukluk yýllarýndan beri yakýn arkadaþý olan Fethi (Okyar) Bey'e, 'Bugünkü manzaramýz bir diktatürlük manzarasýdýr. Bir de muhalefet fýrkasýnýn olmasý gerekir' diye 1930'dabir 'muvazaa /danýþýklý döðüþ hareketi' halinde Serbest Cumhuriyet Fýrkasý'ný kurdurmasý, amma, bu hareketin bir anda büyük bir halk hareketine dönüþmesi ve hattâ Fethi Bey'in Ýzmir'e yaptýðý seyahatin Cumhuriyet Halk Fýrqasý'na karþý dev bir protesto hareketi halinde þekillenivermesi ve devlet dairelerinden bile rejimin 1 ve 2'nci isimlerinin fotoðraflarýnýn sokaklara atýlýp yakýlmasý üzerine, kuruluþ hedefinden saptýðý için, henüz 99'uncu gününde, bu fýrqa da kapatýlmýþtý.
Ýkinci Dünya Savaþý, Amerikan Cebhesi'nin galibiyetiyle noktalanýnca..
Amerika, 'Karþýmda halklarý tarafýndan seçilmiþ yönetimler isterim' demiþti. Bu iþaret fiþeði, (Tek Parti Diktatoryasý idaresinde olan Türkiye'de, CHP mebuslarý Celâl Bayar, Adnan Menderes, Fuâd Köprülü ve Refik Koraltan'ýn imzasýný taþýyan) 4'lü Takrîr' hareketini ortaya çýkarmýþ ve ardýndan da Demokrat Parti kurulmuþtu. O zaman Ýsmet Ýnönü de bir anda halkýn iradesini ve 'Çalýþma odamýn duvarlarýndaki haritalara baktýðým zaman, yeni kurulmuþ çadýr devletlerinin bile halklarýnýn iradesiyle yönetildiðini görüyor ve kendi durumumuzdan dolayý utanýyordum..' deyiþini hatýrlayalým.
Ve 1946'da kurulan Demokrat Parti'yi, Mareþal Fevzi Çakmak'ýn kurduðu Millet Partisi, Nurî Demirað'ýn Millî Kalkýnma Partisi vs takib etmiþ ve Mareþal'in 10 Nisan 1950 vefatý ile, Demokrat Parti, 14 Mayýs 1950 Seçimi'yle iktidara gelmiþti. Ama, yarým bir iktidardý bu.. Çünkü, Demokrat Parti'nin baþýnda M. Kemâl'in son baþvekili olan Celâl Bayar'ýn bulunmasý, laik rejim için bir garanti teþkil ediyordu. Nitekim, kemalist-laik rejim, Demokrat Parti'ye ancak 10 yýl tahammül edebilmiþ ve 27 Mayýs 1960 Askerî Darbesi'yle, Yassýada'daki düzmece yargýlamalar sonunda, 10 yýllýk baþvekil Adnan Menderes, Dýþiþleri Bakaný Fatin Rüþdî Zorlu ve Maliye Bakaný Hasan Polatkan idâm olunmuþ ve Demokrat Parti de kapatýlmýþtý.
Ve yeni partiler kurulmuþtu.. Adalet Partisi, Yeni Türkiye Partisi, Osman Bölükbaþý'nýn CKM.P'si, vs...
CHP lideri Ýsmet Ýnönü, Ekim-1961 Seçimi sonunda AP ve YTP'yle koalisyon kurarak baþbakan olmuþtu. Ýdâmlarýn gölgesi siyasî sahnenin üzerine korkunç þekilde düþmüþtü.
Ve, 1965 Seçimleri'nde, Demirel liderliðindeki Adalet Partisi tek baþýna iktidara gelmiþti. Bu arada CKMP, Alparslan Türkeþ liderliðindeki MHP'ye dönüþmüþ, bir de M. Ali Aybar liderliðinde marksist söylemlerle TÝP kurulmuþ ve o 1965 seçimlerde MHP ve TÝP de Meclis'e girmiþlerdi.
1969 Seçimleri'nde ise, Necmeddin Erbakan Konya'dan baðýmsýz m.vekili olarak Meclis'e girmiþ ve 2 m.vekili arkadaþýyla Millî Nizam Partisi'ni kurmuþtu. Bu 3 kiþi, neredeyse Meclis'in tamamýna karþý, o zamana kadar Meclis'te söylenmeyen sözleri dile getirmeye ve Müslüman halk kitlelerinin dikkatlerini çekmeye baþlamýþlardý.
Ve, 12 Mart 1971 Askerî Darbesi', anarþi hareketlerini ve marksist/ komünist cereyanlarý gerekçe gösterilerek yapýlmasýna raðmen, ilk olarak Millî Nizâm Partisi'nin kapatýlmasý, bir þeyler anlatýyordu.. Ve, Ýsviçre'ye fiilen bir sürgüne gönderilen Erbakan, yakýn çalýþma arkadaþlarýna 1972 senesinde Millî Selâmet Partisi'ni kurduruyor ve 1973 Seçimlerinde MSP, 48 m.vekiliyle Meclis'e giriyor ve kemalist-laik rejimin bünyesi içine kanunî imkânlarla girip etkili olamaya baþlýyordu.
Ve, týpký öncekiler gibi, yine Amerikan icazetli olarak, 12 Eylûl 1980 Askerî Darbesi yapýldýðýnda ise, -'ayrýmcýlýk sýrýtmasýn' düþüncesiyle CHP de dahil, bütün partiler kapatýldý; bütün siyasî liderler yýllarca tutuklu kaldýlar, siyasetten men'edildiler; bazýlarý yargýlandý ve sonra yine döndüler, býraktýklarý yerlere..
(Bu konuya gelecek yazýda da devam edelim, inþaallah..)
