Ýsrail'in kurulma aþamasýnda, II. Dünya savaþýndan kazanarak çýkan Sovyetler Birliði ve Stalin ciddi destek verdi. Ýngiliz aklý ile dizayn süreci Osmanlý döneminden baþlatýlan Ýsrail, uzun zaman "özel statü" ile muamele gördü.
Yani kimse "Taraf seç..." diye, Ýsrail'e baský yapmadý. Týpký Ermenistan örneðinde olduðu gibi...
Sovyetler döneminde kimsenin Batý ve oradaki diaspora ile temasýna izin verilmezken, Ermenilere hiç ama hiç "Tercih yap..." denilmedi.
Konuyu tam isabetli anlatmam için þöyle bir örnek vereyim: Kafkasyalý Müslüman bir Türk veyahut Azerbaycan'da, Özbekistan'da yaþayan bir aydýn, Türkiye ile ilgili övgü dolu eser yazmýþ olsaydý, sonuç kurþun olurdu; nitekim ki örneklerle dolu...
Þimdi geçelim esas meseleye...
Ýsrail'in kurulduðu günden itibaren, Sovyetler Birliðinin coðrafyasýndaki tüm cumhuriyetlerde, özel durumu oldu.
Orta Asya'da, Azerbaycan'da da hem yaþadýklarý özel bölgeler, hem de II. Dünya savaþý sonrasý, Hitler'den kaçanlara verilen topraklar söz konusu olarak karþýmýza çýktý.
Türk coðrafyasýnda ise, özel konumlarý ve etkileri oldu.
Rusya özel cumhuriyet kurmak için bölge bile verdi kendilerine...
Eski Sovyet coðrafyasýnda etkili yerlere geldiler.
Para, gizli ekonomi denilen Sovyet döneminde, kimseye izin verilmeyen iþlerde çalýþma alaný tanýndý.
Mesela Sovyetler Birliði döneminde kolektif ekonomi ve merkeze baðlý ekonomik sistemin olmasýna raðmen, "Kara pazar" gizli ekonomi, özellikle Yahudi lobisine baðlý olanlarýn kontrolündeydi.
Sovyetler Birliði çöktü, ama bu sistem hiç deðiþmedi.
Tam tersi komünist birliktelikler yerini, yeni liberal iliþkilere terk etti. Yine ayný kiþiler meydanda oldu.
Putin'in geliþi ile nizam görünür ölçüde deðiþti.
Para el deðiþtirdi, ama yine küresel sistem ile entegre olmuþ Ýsrail merkezli isimler ön planda idi.
Yine de tüm ekonomik sistem görünürde hiç tanýnmayan ama dünyadaki zenginlerden olan Ýsrail ve küresel lobisi ile baðlantýlý isimler devrede.
Türk Dünyasý yönetimleri de, kendileri ve ülkelerinin yurtdýþýndaki baðlantýlarý için Yahudi lobisi ve Ýsrail baðlantýsýný kullandýlar.
Ýsrail vatandaþlarýnýn en rahat yaþayabildiði bölgelerin içinde, Türk cumhuriyetleri vardýr.
Özellikle Para baðlantýlarý ve küresel ölçekteki çýkarlara dayalý bu iliþkilerin kamuoyuna yansýmalarý, çýkar iliþkileri ile doðrudan baðlantýlýdýr.
Baþý ABD'deki yönetimle dertte olan Orta Asyalý yöneticinin, Ýsrail baðlantýlý güç odaklarýný kullandýðý doðrudur.
Burada liderlerin iliþkileri ile kamuoyundaki durumu bir birinden ayrýca deðerlendirmek, devletlerin tutumunu da buna göre analiz etmek gerekiyor.
Ýsrail'in Orta Asya, Kafkasya politikalarýný, oradaki güç odaklarýný kullanmasýna uzun vadeli sonuçlarý ile bakýlmalý ve objektif deðerlendirilmelidir.
Tabii özellikle Karabað savaþýnda Ýsrail'in tutumu, kamuoyundaki olumlu tanýmlamaya neden oldu, ama olayýn görünür tarafý kadar, ekonomik iliþkiler konusuna daha derin bakýlmalý ve ona göre durum tespiti yapýlmalýdýr.
