Emeklilik tüm çalýþanlarýn en önemli beklentisidir.
Elbette emeklilik için gereken prim gün sayýsý, yaþ ve sigortalýlýk süresi gibi þartlarý da saðlamak gerekiyor. Özellikle 2000 yýlýndan önceki dönemlerde sigortalýlýk bilincinin de yeterli olmamasýndan dolayý bir çok kiþi için ya ayda 3-5 gün sigortalý yapýlýyor ya da hiç sigorta bildirimi yapýlmýyordu. Ýþte gün sayýsý da bu nedenle eksik olan sigortalýlar için gün sayýsýný tamamlamak için bazý formüller uygulanabilir.
Normal þartlarda eski yýllardaki gün boþluklarýný ödenerek tamamlanmasý mümkün deðildir.
Ancak, doðum borçlanmasý, askerlik borçlanmasý, yurtdýþý borçlanmasý yoluyla gün sayýsý arttýrýlabilir.
Gurbetçiye borçlanma
Yurt dýþý çalýþmasý olan gurbetçilerin eksik gün sayýsýný borçlanma ile tamamlamasý mümkündür. Yurt dýþý borçlanmalarýnda borçlanýlacak günlük tutar, baþvuru tarihinde belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sýnýrlarý arasýnda olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancýn %45'idir. 1 günlük borçlanma 98,10 X 0,45= 44,15 TL ve 3600 günlük borçlanma 44,15 x 3600= 158.940.- TL olacaktýr. Tahakkuk ettirilen borç tutarý, teblið edildiði tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir. Ödeme yapýlan gün sayýsý prim ödeme gün sayýsýna ve prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler için yeniden baþvuru þartý aranýr. Borçlanmadan sonradan vazgeçenler ile yapýlan borçlanma sonrasýnda aylýk baðlanmasý için gerekli þartlarý yerine getiremeyenlere ve bunlarýn hak sahiplerine talepleri üzerine yaptýklarý ödemeler, faizsiz olarak iade edilir.
Hangi tutar üzerinden ödeme yapacaðýna kiþi kendisi karar vermektedir. Asgari ücret yerine, daha yüksek bir tutar üzerinden yurt dýþý borçlanmasý ödenmesi emekli aylýðýný da artýracaktýr. Ayrýca yurtdýþý hizmet borçlanýlmasýnda söz konusu süreler 4/(b) kapsamýnda geçmiþ sigortalýlýk süresi olarak kabul edilmektedir.
Dolayýsýyla 1/8/2019 tarihinden itibaren yurtdýþý sürelerini borçlanma talebinde bulunanlarýn en son sigortalýlýk statüsüne bakýlmayacaktýr.
Türkiye’deki sigortalýlýðýn baþlangýç tarihinden önceki sürelerin borçlandýrýlmasý halinde, Türkiye’deki sigortalýlýk baþlangýç tarihinden, Türkiye’de sigortalýlýk yok ise borçlanma tutarýnýn tamamen ödendiði tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edilecek.
Yurt dýþý borçlanmasýndan aylýk baðlanabilmesi için; yurda kesin dönülmüþ, tahakkuk ettirilen borcun tamamýnýn ödenmiþ, sosyal güvenlik kanunlarýna göre aylýða hak kazanýlmýþ ve Kuruma yazýlý baþvuruda bulunulmuþ olmasý þarttýr.
3201 sayýlý Kanuna göre borçlanýlan yurt dýþý sürelerine istinaden baðlanan aylýklarýn kesilmesi ile Kanuna göre baðlanan aylýklarýn kesilmesinde farklý þartlar aranmaktadýr.
Bu nedenle borçlanýlan sürelere istinaden aylýk baðlanýrken borçlandýrýlmamýþ sözleþmeli ülke hizmetleri aylýk hesabýnda dikkate alýnmayacaktýr.
Doðum borçlanmasý
Kadýn sigortalýlar ilk defa sigortalý olarak çalýþmaya baþladýklarý tarihten sonra üç doðuma kadar, doðum tarihinden itibaren geçen en fazla iki yýllýk süreleri, bu sürede adlarýna prim ödenmemiþ olmasý kaydýyla ve çocuklarýnýn yaþamasý þartýyla borçlanabilmektedir.
Bu düzenleme ile doðum nedeniyle çalýþtýðý iþinden ayrýlmak zorunda kalan kadýn sigortalýlara doðumdan sonra sigortasýz geçirdikleri belli süreleri borçlanarak hizmet olarak deðerlenme imkaný saðlanmýþtýr.
Bir doðum için 720 gün, iki doðum için 1.440 gün ve üç doðum için borçlanma yapýlmasý halinde ise toplam 2.160 prim günü kazanýlmýþ olacaktýr.
Doðum borçlanmasý yapýlýrken, kiþinin asgari ücret ile asgari ücretin 7,5 katý arasýnda dilediði tutar üzerinden borçlanma yapmasý mümkündür. Sigortalýnýn kendisinin belirleyeceði günlük kazancýn yüzde 32’sinin, borçlanýlacak gün sayýsý ile çarpýlmasý suretiyle hesaplanýr. Mevcut asgari ücret (Günlük: 98,10 TL) dikkate alýndýðýnda, 24 aylýk doðum borçlanmasý yapan bir 4/a sigortalýsý (SSK’lý), prime esas kazancý asgari ücretten seçerse, 1 günlük borçlanma 98,10 X 0,32= 31,39 TL ve 720 günlük borçlanma 31,39 x 720= 22.600,80.- TL olacaktýr. Bu borcun tebliði tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekmektedir.
