Bugün Rusya'nýn Ukrayna'yý iþgalinin 15. Günü. Savaþan iki tarafýn da kaybettiði, Türkiye gibi iki ülkeyle de iliþkisi bulunan üçüncü taraflarýn zarar gördüðü, ABD ve Ýngiltere'nin ise ellerini ovuþturduðu artýk herkes için netleþti.
Faillerin, hesaplarýn ve tuzaklarýn üzerini örten sisin kalkmasý uzlaþý için saðlam bir zemin oluþturuyor.
Bugün Ruslarýn da Ukraynalýlarýn da çok sevdiði, her yaz geldiði, "hatýrlayýnca içimiz ýsýnýyor" diyerek tebessümle hatýrladýðý Antalya'dan güzel haberler alacaðýz inþallah.
Ýki ülke arasýnda bakan düzeyindeki ilk temasý saðlayan Dýþiþleri Bakanýmýz Mevlüt Çavuþoðlu, Rus Dýþiþleri Bakaný Lavrov ve Ukraynalý mevkidaþý Kuleba'yý Antalya Demokrasi Forumunda bir araya getirecek.
Toplantý taraflarýn arzusu üzerine üçlü gerçekleþecek.
Bu demektir ki Rusya da Ukrayna da Türkiye'nin dengeli, gerçekçi ve yapýcý tutumunu görüyor ve Ankara'ya güveniyor.
Çünkü Türkiye gerilimin yükselmesinden bu yana iki tarafa da itidal tavsiye etti, iki tarafla da konuþmayý sürdürdü. Kýrým'ýn ilhakýný reddettiði gibi Rusya'nýn Ukrayna'yý iþgalini de net ifadelerle reddetti.
Ama "Rusya'dan da Ukrayna'dan da vazgeçmem" demekten de vazgeçmedi.
Þimdi SSCB'nin eski aile fertleri olan iki komþu ülkenin savaþarak halledemedikleri sorunlarý çözmeleri ve savaþý bitirecek bir uzlaþý noktasýna gelmelerini için çaba saðlayacak.
Þüphesiz bunu yapacak tecrübeye, beceriye ve iyi niyete sahip Türkiye.
**
Rusya ve Ukrayna uzlaþma noktasýna geldi mi peki?
Evet, ikisi de hesap hatasý yaptýðýný görüyor ve bitirmek istiyor.
Antalya'dan uzlaþma kararý çýksa da deðiþmeyecek bir gerçek var: Rusya saldýrgan ülkedir. Ukrayna'ya saldýrarak uluslararasý hukuku çiðnedi. Yüzlerce çocuðun, iki binden fazla sivilin, çok daha fazla insanýn ölümüne neden oldu. Afganistan'ý, Irak'ý... iþgal eden ABD baþkanlarý gibi Putin de bundan dolayý yargýlanmalýdýr. Nokta.
Öte yandan þu da bir gerçek: Ukrayna Devlet Baþkaný Zelenskiy ve yönetimi büyük bir tecrübesizlik ve öngörüsüzlükle ne yazýk ki Ukrayna'nýn mahvýna sebep oldu.
Kendi coðrafi ve tarihi gerçeðinden koparak, Batýya güvenerek hata yaptý Zelenskiy.
NATO'nun daðýnýklýðýný, Avrupa'nýn lidersiz ve vizyonsuz kaldýðýný, Brexit'le beraber Ýngiltere-ABD arasýnda pekiþen Anglosakson ittifakýný, ABD'nin Çin korkusunu, Rusya'yý yýpratmak, Çin'i yavaþlatmak için fýrsat kolladýðýný anlamadý.
Soðuk Savaþ hariç Amerika Birleþik Devletleri'nin tarih boyunca SSCB/Rusya ile hiç savaþmadýðýný, bundan kaçýndýðýný, üçüncü taraflarý savaþtýrdýktan sonra paylaþým için masaya oturduðunu akýl etmedi.
ABD'nin Rusya iþgaline karþý Afganistan'da Taliban'ý, Taliban yönetimine karþý ABD yanlýsý Afganlarý; Irak'ta Ýran'a karþý Saddam'ý, Saddam'ý devirirken Iraklý Kürtleri; Suriye'de müttefiklerini, "Esed gidecek, kimyasal silah kýrmýzý çizgimizdir" deyip Suriye muhalefetini nasýl "sattýðýný", stratejik ortaðý Türkiye'ye karþý PKK terör örgütünü silahlandýrdýðýný, FETÖ ajan örgütü eliyle ülkede iþgale kalkýþtýðýný hatýrlamadý. Olanlara bakýp Ukrayna için ibret almadý Zelenskiy.
Ya ne yaptý?
Rus ordusu saldýrýrsa ABD'nin NATO'nun ve AB'nin kendisini yalnýz býrakmayacaðýný, Ukrayna için savaþacaðýný, Putin'e gününü göstereceðini sandý.
Fena yanýldý. Yaþadýðý hayal kýrýklýðýný, öfkesini her gün dile getiriyor. Ýdrak düzeyi arttýkça Zelenskiy'nin yüz ifadesinden kendisini suçladýðý da okunuyor.
Olan ortada. NATO yani ABD Ukrayna için savaþa girmedi, Moskova'yý caydýracak askeri giriþimde bulunmadý. Hatta Moskova'yý cesaretlendirecek þekilde Rusya ile savaþmayacaklarýný, asker göndermeyeceklerini, Ukrayna'nýn hava sahasýný uçuþa kapatmayacaklarýný, Ukrayna'ya savaþ uçaðý vermeyeceklerini resmi olarak ilan etti Batý ittifaký.
ABD ve Avrupa ülkelerinin uyguladýðý ekonomik ve siyasi yaptýrýmlar orta ve uzun vadede evet Rusya'yý yýpratýp yorsa da Rus ordusunu durdurmaya yetmiyor. Rusya'nýn yorulmasý NATO'nun ve ABD'nin iþine yarýyor. Olan Ukrayna'ya, ölen Ukraynalýlara oluyor.
Zelenskiy iþte bunu idrak ettiði için Ukrayna Dýþiþleri Bakaný'ný Antalya'ya gönderiyor. Uzlaþmaya çok yakýn.
**
Putin de hesap hatasý yaptý ancak o bazý sonuçlarý göze alarak girmiþti zaten Ukrayna'ya.
NATO'nun Rus sýnýrýna dayanmasý, nükleer de dahil olmak üzere askeri yýðýnaklarý artýrmasý ve eski Varþova Paktý üyelerini de içine alarak mütemadiyen geniþlemesi Moskova'yý bir þey yapmaya zorluyordu.
Öte yandan 2008'de Gürcistan'a girip Güney Osetya ve Abhazya'yý kopardýðýnda, 2014'te Kýrým'ý ilhak ettiðinde, Suriye'de alan geniþlettiðinde ABD ve NATO bunu birkaç kýnama ve yaptýrýmla savuþturmuþtu. Bunu onu cesaretlendirdi.
Ukrayna'ya girdiðinde de benzeri bir tepkiyle karþýlaþacaðýný öngördü Putin, aþaðý yukarý da öyle oldu. Beklemediði bir sonuç olarak Rus ordusunun performans düþüklüðü sayýlabilir.
Üstelik BM baþta olmak geniþ bir hatta sýrtýný yasladýðý Çin'in üzerine abanmasý, ekonomik ve askeri açýdan devasa büyüklüðü, 145 milyon Rus nüfusuna karþý Çin'in bir buçuk milyarý bulan nüfus üstünlüðü gibi sebepler Rusya'yý Avrupa ile siyasi ekonomik iþ birliðine, ABD ile istikrarlý bir dengeye zorluyordu. Hala zorluyor.
Ancak Ukrayna iþgaliyle bunun önünü kestirmiþ, var olan networkünün daðýlmasýna ya da en azýndan zedelenmesine sebep olmuþ, 90'lardan beri Rusya ile iliþki kuran Avrupa ülkelerini ABD'nin korumasýna girmeye zorlamýþ oldu Rusya.
Bunlar kayýplarý. Hesap hatalarý.
Öte yandan iþgal sayesinde Ukrayna'nýn burnunu sürttüðünü, Batý'nýn imkansýzlýðýný ona gösterdiðini, bu aþkýn tek taraflý olduðunu ispatladýðýný, kendi himayesine girmeyecekse de "tarafsýz bölge", "gri ülke" olmayý kabul etme noktasýna getirdiðini, savaþýn daha fazla sürmesinin, sokak savaþýna dönüþmesinin yine ABD/NATO'ya yarayacaðýný düþünüyor Putin.
Dýþiþleri Bakaný Lavrov'u Antalya'ya bu nedenle gönderiyor.
Çavuþoðlu'nun da masada olmasýný Lavrov'un istediðini not edelim bu arada.
**
Rus ve Ukrayna heyetleri daha önce Belarus'un Brest bölgesinde üç tur görüþtü ama geçici ateþkes dýþýnda kalýcý bir sonuca varýlamadý.
24 Þubat'ta baþlayan savaþta taraflar arasýnda hükümet düzeyinde ilk resmi görüþme bugün Antalya'da olacak.
Peki masaya hangi þartlarla oturacak taraflar?
Kremlin'in talepleri net:
· Ukrayna'nýn NATO'ya üye olmayacaðýný ilan etmesi ve bunu anayasasýna yazmasý.
· 2014'te ilhak ettiði Kýrým Yarýmadasý'nýn Rus topraðý olarak tanýnmasý.
· Dohetsk ile Luhansk'taki "halk cumhuriyetlerinin" baðýmsýzlýðýnýn kabul edilmesi.
Kiev ise çatýþmalar durdurulsun, Rus askerleri Kýrým ve Donbas dahil Ukrayna topraklarýný terk etsin, diyor.
Taraflarýn uzlaþmaz görünen taleplerinde nasýl esneyip uzlaþacaðýný göreceðiz. Ýnþallah bugün Antalya'dan güzel haberler alýrýz.
